„Zabójca z Gestapo, który żył podwójnie”. Artykuł o takim tytule ukazał się 7 sierpnia 2005 roku w angielskim tygodniku „The Sunday Times”. Tym funkcjonariuszem Gestapo był pochodzący ze Szczytna SS – Sturmbannführer Horst Kopkow.
Zabójca z Gestapo
„Zabójca z Gestapo, który żył podwójnie”. Artykuł o takim tytule ukazał się 7 sierpnia 2005 roku w angielskim tygodniku „The Sunday Times”. W Wielkiej Brytanii wywołał szok. Okazało się bowiem, że brytyjskie służby specjale przez długie lata chroniły i sponsorowały jednego z najważniejszych funkcjonariuszy Gestapo, oficjalnie uznanego za zmarłego, który był odpowiedzialny za śmierć setek alianckich szpiegów, niemieckich spiskowców i członków ruchu oporu w krajach okupowanych przez III Rzeszę, często zakatowanych w okrutny sposób. Tym funkcjonariuszem był pochodzący ze Szczytna SS – Sturmbannführer Horst Kopkow.
Aptekarz
Horst Kopkow urodził się w Szczytnie 29 listopada 1910 roku jako najmłodszy spośród sześciorga rodzeństwa. Jego ojciec, Emil Heinrich Kopkow, był szczycieńskim hotelarzem, kupcem i radnym miejskim. Należał do niego hotel „Kopkow”, położony przy głównym skrzyżowaniu miasta, w miejscu gdzie dzisiaj znajduje się księgarnia „Fraszka”, oraz hotel „Dworcowy”, obecnie hotel „Kania”. To właśnie Emil Heinrich Kopkow był właścicielem pierwszego samochodu w Szczytnie. Dwaj starsi bracia Horsta Kopkowa zginęli we Francji w trakcie I wojny światowej. Ten fakt i klęska Niemiec w I wojnie światowej wywarła potem na niego spory wpływ. Młody Kopkow uczył się w Gimnazjum Realnym Hindenburga w Szczytnie (obecnie Zespół Szkół nr 2 imienia Jędrzeja Śniadeckiego) a następnie kształcił się na aptekarza i pracował w „Aptece Ratuszowej” w Olsztynie. Jednakże, jak wielu młodych Niemców w tamtym czasie, zafascynował go faszyzm. W efekcie bardzo szybko porzucił swój wyuczony zawód i znalazł nowe zajęcie, które uczyniło z niego zbrodniarza wojennego.
Faceci w czerni
W 1931 roku Horst Kopkow został członkiem NSDAP, otrzymując niski numer członkowski 607 161. W tymże samym roku, mając zaledwie 21 lat, został szefem lokalnego oddziału NSDAP w Olsztynie. Swojej przyszłej żony nie musiał szukać daleko. Jej zainteresowania były zgodne z jego zainteresowaniami. Gerda Lindenau, córka urzędnika pocztowego z Olsztyna, przyszła Pani Kopkow, była szefową lokalnej organizacji kobiecej NSDAP. Gerda Kopkow po latach wspomina: Byliśmy dumni, że wierzyliśmy w to wszystko, zaczym jeszcze Hitler stał się popularny. Byliśmy młodzi. To było dla nas ekscytujące.
W 1932 Horst Kopkow wstąpił do SS, gdzie nadano mu numer 46 034. Jego żona mówi o tym fakcie: SS to byli faceci w czerni. On był dumny, że był mężczyzną w czerni i oni byli zadowoleni, że go mają. On zawsze chciał być najlepszy i był dużo inteligentniejszy, od tych którzy go otaczali.
W 1934 roku Horst Kopkow rozpoczął pracę w Gestapo w Olsztynie. W dokonanym przez SS opisie jego osoby scharakteryzowano go jako „twardego, ambitnego karierowicza” z „dobrym podejściem” i „dobrym ogólnym wrażeniem”. Sam Kopkow w życiorysie sporządzonym 16 października 1936 roku napisał o swoim stosunku do kościoła następująco: w 1935 roku samodzielnie opuściłem szeregi kościoła ewangelickiego, gdyż gruntownie odrzucam chrześcijańskie widzenie świata.
SS – Hauptsturmführer
W 1937 roku Horst Kopkow wraz z żoną i dwójką dzieci przeprowadził się do Berlina. Podjął tam pracę w centrali Gestapo. 1 lutego 1939 roku został komisarzem kryminalnym z zadaniem wykrywania wrogich szpiegów i sabotażystów.
27 września 1939 roku utworzono Reichssicherheitshauptamt (Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy), w skrócie RSHA. Szefem RSHA został Reinhard Heydrich, a po jego śmierci w 1942 roku, wskutek ran odniesionych w czasie zamachu w Pradze, stanowisko to piastowali Bruno Streckenbach a następnie Ernst Kaltenbrunner. RSHA dzieliło się na Departamenty. IV Departament stanowiło Gestapo – Geheime Staatspolizei („Tajna policja państwowa”). Na czele Gestapo stał osławiony dr Heinrich Müller. SS – Hauptsturmführer Horst Kopkow awansował wkrótce w Gestapo na stanowisko kierownika referatu IV A 2, zajmującego się zwalczaniem sabotażu. Stanowisko to uczyniło Kopkowa jednym z najwyższych funkcjonariuszy Gestapo i oznaczało bycie w kręgu najbliższych współpracowników jego szefa, dra Müllera. Do obowiązków Kopkowa jako kierownika referatu należało zwalczanie szpiegów, zamachowców, sabotażystów i członków ruchu oporu w samych Niemczech i we wszystkich krajach europejskich okupowanych przez III Rzeszę.
Czerwona Orkiestra i zamach na Hitlera
Latem 1942 roku Horst Kopkow objął faktyczne kierownictwo „Sonderkommission Rote Kapelle” („Komisja Specjalna do Spraw Czerwonej Orkiestry”), specjalnej grupy do ścigania radzieckiej siatki szpiegowskiej nazywanej „Czerwoną Orkiestrą”. Rozbicie sowieckiej siatki było ogromnym sukcesem Kopkowa, za co doceniły go także najwyższe władze III Rzeszy. Ze specjalnego funduszu Göringa Horst Kopkow otrzymał nagrodę pieniężną w wysokości 29 400 marek, co stanowiło równowartość jego czteroletniego wynagrodzenia w Gestapo i prawie 1/3 całej kwoty (100 000 marek) przeznaczonej przez Göringa na nagrody dla funkcjonariuszy zaangażowanych w rozbicie „Czerwonej Orkiestry”. Po zamachu na Hitlera 20 lipca 1944 roku, jeszcze w dniu zamachu, Kopkow na polecenie samego szefa RSHA Ernsta Kaltenbrunnera przyleciał z Berlina do Wilczego Szańca w celu przeprowadzenia śledztwa. Jako członek „Specjalnej Komisji do Spraw Zamachu 20 Lipca” Horst Kopkow brał też udział w dalszym śledztwie związanym z zamachem, kierując bezpośrednio podkomisją „Tatortkomission” badającą miejsce zamachu. Jak się ocenia, Horst Kopkow ponosi bezpośrednią odpowiedzialność za śmierć setek alianckich szpiegów i niemieckich przeciwników Hitlera, nie wspominając już o członkach ruchu oporu w okupowanych krajach, których podlegli mu gestapowcy zakatowali tysiące.
(cdn.)
Sławomir Ambroziak
PS. Niniejszy artykuł jest streszczeniem przygotowywanej przez autora książki pod tytułem „Łowca szpiegów. Dwa życia gestapowca z Mazur”, której wydanie jest planowane w 2012 roku.