Zaczął się mundial w RPA. Reprezentacja Polski niestety nie bierze w nim udziału. Za to w składzie reprezentacji Niemiec gra trzech piłkarzy urodzonych w Polsce: Miroslav Klose (ur. 1978 w Opolu), Lukas Podolski (ur. 1985 w Gliwicach), Piotr Trochowski (ur. 1984 w Tczewie). To dobra okazja, aby wspomnieć o kontrowersyjnej postaci Fritza Szepana, kapitana reprezentacji Niemiec, która na mistrzostwach świata we Włoszech w 1934 roku zdobyła trzecie miejsce. Jego rodzice pochodzili z Mazur, z Nowego Borowego i Brajnik w gminie Jedwabno.
Piłkarz Schalke
Fritz Szepan był piłkarzem Schalke 04 Gelsenkirchen. Wraz ze swą drużyną w latach 1933 – 1942 sześciokrotnie zdobył tytuł mistrza Niemiec, trzykrotnie tytuł wicemistrza oraz kilkakrotnie walczył w finale Pucharu Niemiec, zdobywając go raz – w 1937 roku. W reprezentacji Niemiec Fritz Szepan od 1929 do 1939 roku rozegrał łącznie 34 mecze (w tym 30 jako kapitan) i strzelił 8 goli. Będąc kapitanem reprezentacji, dwukrotnie grał na mistrzostwach świata – w 1934 i 1938 roku – i wywalczył z nią w 1934 roku trzecie miejsce. W 1955 roku, jako trener, zdobył z drużyną Rot Weiss Essen kolejne mistrzostwo Niemiec. Zmarł w Gelsenkirchen 14 grudnia 1974 roku wskutek powikłań po operacji nerek.
Pochodzenie
Szepan urodził się 2 września 1907 roku w Gelsenkirchen. Jego rodzice pochodzili jednak z Mazur. Do Gelsenkirchen przybyli około 1890 roku, poszukując pracy i lepszego życia. Ojciec Szepana urodził się 25 lutego 1870 roku w Nowym Borowym, wsi położonej kilka kilometrów od Jedwabna, przy drodze do Nidzicy. Matka Szepana urodziła się 17 sierpnia 1870 roku w Brajnikach, znanej dzisiaj miejscowości wypoczynkowej w gminie Jedwabno. Skąd konkretnie wywodziła się rodzina Szepanów?
Nowe Borowe
Wieś Nowe Borowe założono w 1802 roku na nowiznach Lasów Napiwodzkich. Była to osada o charakterze leśnym. Lasy państwowe nadały tutaj 12 chłopom małorolnym z Szuci po 1,5 łana magdeburskiego ziemi. Pochodzenie pierwszych mieszkańców i bliskość Szuci spowodowały, że wieś ta w początkach swego istnienia nazywała się Nowa Szuć. Taka nazwa widnieje także w spisie urzędowym z 1817 roku. Samodzielną wsią Nowe Borowe stało się dopiero 3 sierpnia 1867 roku. Do tego czasu należało do majątku leśnego w Napiwodzie. W 1817 roku Nowe Borowe liczyło zaledwie 6 chałup i 40 mieszkańców. W następnych latach nastąpił szybki rozwój wsi. W 1848 roku liczyła ona już 125 mieszkańców a w 1861 roku 154. Liczba chałup wzrosła natomiast do 1858 roku do 23. W 50 lat po założeniu Nowe Borowe stało się więc już dość ludną i pokaźna wsią. W tej miejscowości mieszkali też przodkowie Fritza Szepana.
Dziadek
W nidzickim Kreisblacie – gazecie powiatowej – na przełomie lat 1880/1890 znajdujemy informacje o dużym gospodarzu z Nowego Borowego – Ludwigu Sczepanie. Gazeta określa go mianem nie tylko „gospodarza”, ale też „posiadacza ziemskiego”. Miał zezwolenie na polowania a 31 października 1881 roku wybrano go nawet na radnego. Czy był dziadkiem Fritza Szepana? To wymaga dalszych szczegółowych badań. W 1895 roku, gdy ojciec Fritza Szepana wyjechał już z Nowego Borowego do Zagłębia Ruhry, wieś liczyła 28 chałup i 156 mieszkańców. 21 maja 1902 roku mieszkańcy Nowego Borowego zorganizowali oficjalne obchody 100 – lecia swej wsi. O tej uroczystości pisała wówczas nawet „Gazeta Olsztyńska”. W 1939 roku Nowe Borowe miało 42 domy i 169 mieszkańców. Obecnie, głównie wskutek zniszczeń wojennych, jest to bardzo mała wioska. Liczy zaledwie 30 mieszkańców.
Mundial we Włoszech
Na mundialu we Włoszech w 1934 roku wystąpiło 16 drużyn wyłonionych w drodze eliminacji spośród 32 chętnych. W Europie na 11 miejsc (obok gospodarzy Włochów) wystartowało 21 drużyn. Niemcy rozegrali jeden mecz kwalifikacyjny. 11 marca 1934 roku zagrali z Luksemburgiem i wygrali 9:1, kwalifikując się do mistrzostw. Fritz Szepan jako kapitan grał we wszystkich meczach reprezentacji Niemiec na mundialu we Włoszech. W pierwszym spotkaniu we Florencji Niemcy wygrali z Belgią 5:2. Następnie w Mediolanie ograli Szwecję 2:1. W półfinale mistrzostw w Rzymie przegrali jednak z Czechami 1:3. W meczu o trzecie miejsce, który odbył się w Neapolu, pokonali Austrię 3:2. Tym samym zdobyli brąz mistrzostw. Mistrzami świata zostali gospodarze – Włosi, a wicemistrzami Czesi. Cztery lata później Fritz Szepan wystąpił także, również jako kapitan, na nieudanym dla Niemiec mundialu we Francji. Przeciwko Polsce w swej karierze zagrał tylko raz, w meczu towarzyskim, który odbył się 9 września 1934 roku. Niemcy wygrali go 5:2 a Szepan strzelił jedną z bramek.
Nazista
Nad gwiazdą Fritza Szepana wisi jednak także nazistowskie brzemię. Był lojalnym członkiem NSDAP, który w 1938 roku przejął żydowskie mienie w centrum Gelsenkirchen w postaci dużego i bardzo dochodowego sklepu tekstylnego. Nazistowska propaganda wykreowała go – jako kapitana reprezentacji Niemiec i znakomitego piłkarza – na idola mas, idealnie odpowiadającego aryjskim wzorom, i ochrzciła mianem „blonder Fritz” – „blondowłosy Fritz”. Powiązania z nazistami spowodowały, że Szepan nie otrzymał ulicy swego imienia przy wybudowanym w 2001 roku nowoczesnym stadionie Schalke 04 Gelsenkirchen. Cóż, ta historia nie jest jedynie piękną opowieścią o znakomitym piłkarzu, ale ma także swoje ciemne karty. Stąd postać Fritza Szepana budzi kontrowersje.
Sławomir Ambroziak