Jezioro Łajskie (Łajsk).
JEZIORO ŁAJSKIE (ŁAJSK)
Jezioro Łajskie jest jednym z nielicznych jezior Mazur Południowych typu sandaczowego, w którym populacja tej cennej ryby drapieżnej od lat utrzymuje się na dość dobrym poziomie.
Wielkim walorem przyrodniczo-krajobrazowym jest jego położenie. Leży bowiem w południowej części przepięknych Lasów Purdzkich tuż za południowo-zachodnią granicą Rezerwatu Jeziora Kośno. Rezerwat ten o powierzchni 1232,85 ha utworzono w celu zachowania naturalnego krajobrazu jeziora, otoczonego starymi borami sosnowymi, które dalej szczelnie przylegają ze wszystkich stron do Jeziora Łajskiego, mają ten sam charakter i ciągną się daleko na północ i południe. Rezerwat jest ostoją ptactwa wodnego i drapieżnego.
Jezioro ma kształt owalny, położenie na osi wschód-zachód z niewielkim malowniczym półwyspem od strony południowo-zachodniej.
Powierzchnia lustra wody wynosi 53,5 ha, a maksymalna głębokość 8,4 m. Od strony południowo-zachodniej wpływa do niego strumyk z Jeziora Łownego, a wypływa ze strony wschodniej, prowadząc wody do Jeziora Kośno.
Brzegi zachodni i wschodni są płaskie, pozostałe wysokie, miejscami strome, porośnięte przepięknym lasem. Przy brzegu zachodnim wąskim pasem rozciągają się podmokłe łąki, zaś od strony wschodniej zabudowania wsi Łajsk, położonej między Kośnem a Jeziorem Łajskim. W rejonie wsi znajduje się kilka domków rekreacyjnych, pensjonat i dom wycieczkowy.
Brzegi jeziora porośnięte są miejscami drzewami olchowymi, a wyżej wysokim drzewostanem sosnowym. Ławica przybrzeżna od strony południowo-zachodniej jest dość szeroka o łagodnym spadku, a od strony północnej węższa i dość stroma. Dno akwenu jest piaszczysto-muliste, miejscami nawet kamieniste. Partie przybrzeżne są piaszczysto-muliste, porośnięte miejscami wąskim pasem roślinności wodnej wynurzonej. Przy brzegach i piaszczystych miejscach dno porośnięte jest również roślinnością miękką zanurzoną.
Woda w jeziorze jest w okresie wiosny i jesieni średnio przejrzysta, a w okresie lata - słabo, typowa dla jezior sandaczowych.
Ichtiofauna jeziora składa się z sandaczy, okoni, szczupaków, leszczy, linów, płoci, krąpi, krasnopiór, węgorzy i innych gatunków ryb. Ryby drapieżne biorą dobrze na początku czerwca i na jesieni. Skuteczne są przynęty miękkie, woblery i błystki. Ryby spokojnego żeru biorą dobrze od wczesnej wiosny do jesieni na robaki białe, czerwone i przynęty roślinne. W pierwszych dniach maja br. podczas pobytu nad jeziorem turyści-wędkarze łowili z powodzeniem ryby na białe robaki z koszyczkiem zanętowym.
Wędkować można zarówno z licznych kładek wędkarskich, jak i z łodzi.
Jezioro jest doskonałym tarliskiem sandaczowym, dzięki temu populacja sandacza zarówno na Jeziorze Łajskim, jak i Kośno utrzymuje się na zadowalającym poziomie. Jedynym poważnym mankamentem występującym na obu jeziorach są okresowe zanieczyszczenia wód przez ścieki źle funkcjonującej oczyszczalni ścieków z Bałd. Powodują one eutrofizację Jeziora Łajskiego. Mam nadzieję, że sprawą tą zajmą się w najbliższym czasie władze terenowe i źródło zanieczyszczeń zostanie zlikwidowane.
Marian Paruzel
2003.08.20