Po raz pierwszy słowa „inżynier” użyto w języku polskim w 1643 r. w tłumaczeniu podręcznika artylerii napisanego przez Włocha Diega Ufana.
Niedługo po tym, Naroński określił wymagane umiejętności u dobrego inżyniera Są to: 1) arytmetyka, 2) geometria, 3) rysunek perspektywiczny, 4) umiejętność malowania, 5) geografia fizyczna i polityczna oraz topografia wojskowa, 6) historia polityczna, 7) znajomość bieżącej polityki, 8) nauki przyrodnicze, 9) wiedza artyleryjska, 10) pirotechnika, 11) początki astronomii i meteorologii, 12) mechanika techniczna w szerokim zakresie, zwłaszcza w zastosowaniu do budownictwa lądowego i wodnego oraz inżynierii wojskowej, 13) chemia techniczna, 14) magia naturalna która ma w sobie wiele sekretów różnych, a zacnych, do matematyki a ingienierstwa barzo pożytecznych, 15) nauka o budowie i zastosowaniu kompasów, 16) umiejętność jasnego wysławiania się, a ponadto: ekonomia ze szczególnym uwzględnieniem księgowości materiałowej i finansowej oraz znajomość budowy i obsługi posiadanych instrumentów pomiarowych. Poza tym — według Naronowicza-Narońskiego — inżynier powinien odznaczać się szczególnymi cechami fizycznymi i psychicznymi. Powinien mieć dobry wzrok i silne nogi, powinien być odważny, pobożny i prawy, kochać Ojczyznę, umieć dochować tajemnicy, musi być wytrwały w pracy, przeprowadzanej w dzień, w polu, przy wytyczaniu i budowie fortyfikacji stałych lub polowych, podkopów i stanowisk ogniowych artylerii, a w nocy, w zamkniętym pomieszczeniu, przy obliczeniach i rysunkach.
POCZĄTKI GRUPY ZAWODOWEJ INŻYNIERÓW
Słowo inżynier wywodzi się z języka francuskiego (ingénieur) i określa człowieka z twórczym umysłem, wynalazcę, konstruktora. Grupa zawodowa, cywilnych inżynierów posiadających wiedzę z inżynierii lądowej oraz architektonicznej, ale także wiedzę wojskową ukształtowała się w XVII wieku. Ówcześni panujący zatrudniali inżynierów do realizacji określonych zadań lub na kontrakty na określony czas. Kontrakty z racji bezustannych i długotrwałych wojen wydłużały się i tym samym ta forma zatrudniania nie sprawdziła się. Dlatego w końcu siedemnastego wieku zaczęły powstawać w armiach europejskich wojska inżynieryjne posiadające oficerów-inżynierów wyspecjalizowanych w inżynierii lądowej, a w szczególności w budowie dróg i mostów oraz wszelakich innych budowli inżynieryjnych. Ich głównym zadaniem było przygotowanie dla wojsk dróg i przepraw oraz budowa fortyfikacji. Ważną rolę w kształceniu inżynierów odegrała utworzona w Paryżu w 1747 r. Narodowa Szkoła Dróg i Mostów (Ècole Nationale des Ponts et des Chaussées). Na wzmiankę zasługują jej absolwenci o polskich korzeniach. Absolwent tej uczelni Ernest Malinowski okrył się chwałą jako projektant i budowniczy Centralnej Kolei Transandyjskiej przez Andy w Peru o długości 346 km (z wykutymi 63 tunelami o łącznej długości ponad 6 km oraz wybudowanymi 61 mostami i wiaduktami o łącznej długości około 2 km). Studiował na tej uczelni w latach 1836-1838. Natomiast w latach 1882 – 1885 studiował w niej Rudolf Modrzejewski (Ralph Modjeski), syn sławnej aktorki Heleny Modrzejewskiej, wybitny amerykański konstruktor mostów, m.in. filadelfijskiego Benjamin Franklin Bridge (oddany do użytku w 1926 r. o rozpiętości 533 m).
W latach 1765 – 1794 nauczano inżynierii wojskowej i architektury w Warszawie w Szkole Rycerskiej. Jednym z najwybitniejszych jej absolwentów był Tadeusz Kościuszko –generał wojsk polskich i amerykańskich. Jako inżynier wojskowy - architekt wniósł wiele nowatorstwa w dziedzinie umocnień – fortyfikacji, wykazując się dużą wyobraźnią przestrzenną i topograficzną. Jego największym osiągnieciem jako inżyniera było zaprojektowanie fortyfikacji fortu West Point. Obecnie mieści się tam siedziba Akademii Wojskowej Stanów Zjednoczonych. Od 1809 roku kształcono inżynierów – oficerów w Warszawie w wyższej szkole wojskowej o nazwie Szkoła Aplikacyjna Artylerii i Inżynierów. Nauczano w niej m.in. umiejętności inżynierskich, budowania fortyfikacji oraz mostów. Jej absolwentem był Józef Bem, późniejszy bohater narodowy Polski, Węgier i Turcji. Po upadku powstania listopadowego, będąc na emigracji, podjął naukę w paryskiej Narodowej Szkole Dróg i Mostów. W tym też okresie założył w Paryżu pierwsze w historii polskie towarzystwo inżynierskie pod nazwą Towarzystwo Politechniczne Polskie, które zajmowało się kształceniem technicznym Polaków na emigracji.
Obecnie kształceni inżynierowie na kierunkach inżynierii lądowej (budownictwo lądowe, budownictwo wodne) są wykształceniem najbliżsi dawnemu znaczeniu słowa inżynier. Jak dawniej, oczekuje się od nich posiadania wiedzy zapewniającej wysoki poziom zawodowy i postępowania etycznego, czyli prawego, sumiennego, rzetelnego oraz uczciwego. Uwzględnia to obowiązujący kodeks zasad etyki zawodowej członków Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa, aczkolwiek odczuwam w nim brak wymogu sformułowanego przez Narońskiego, aby „kochać Ojczyznę”.
Krzysztof Połukord