Nowe opisy jezior

Marian Paruzel ponownie przybliża naszym czytelnikom jeziora leżące w okolicach Szczytna.

JEZIORO BORÓWKO

Jezioro Borówko (Leśne) leży na Mazurach Południowych w powiecie szczycieńskim. Ma owalny kształt i jest typowym zbiornikiem leszczowym o powierzchni 9,9 ha i maksymalnej głębokości około 12 metrów.

Dno jeziora od strony południowej i wschodniej pokryte jest przeważnie piaskiem i niewielkimi kamieniami. Od strony północnej i zachodniej częściowo zamulone. W tej części jeziora uchodzą do zbiornika wąskie rowy odwadniające leśne bagniska. Ławica przybrzeżna jest szeroka i o niezbyt stromym stoku. Roślinność wodna bardzo dobrze rozwinięta na całym akwenie, przy brzegach ciągnie się szeroki pas oczeretów, natomiast wzdłuż ławicy przybrzeżnej i w miejscach wypłyceń dno porastają rozległe łąki podwodnej roślinności miękkiej.

Niezwykle widowiskowe są całe połacie powierzchni jeziora porośnięte pięknie kwitnącymi kwiatami grzebienia białego. W okresie lata, mimo bujnej roślinności występującej w zbiorniku, bardzo rzadko obserwuje się zakwity fitoplanktonu. Woda jest chłodna i dość przejrzysta, o lekko brunatnym zabarwieniu.

Jezioro Borówko ma dość ciekawy rybostan. W zbiorniku bytują następujące gatunki ryb: leszcz, lin, karaś, płoć, krąp, wzdręga, ukleja, szczupak, okoń, węgorz, miętus i inne drobne gatunki ryb. Mimo to presja rybacka i wędkarska na tym jeziorze jest znacznie mniejsza niż na innych akwenach tego regionu. Tajemnica tkwi w tym, że jezioro leży w głębokim lesie na odludziu i dojazd do jego brzegów jest bardzo utrudniony. Wprawdzie na jeziorze można wędkować z brzegu w spodniobutach (spinning) albo w nielicznych miejscach, gdzie jest jako taki dostęp do wody (kładek i pomostów nie ma), jednak najlepsze wyniki uzyskuje się łowiąc z łodzi. Środki pływające należy przywieźć ze sobą, bowiem nad wodą nie ma żadnych możliwości ich wypożyczenia.

Na początku czerwca br. testowałem Borówko, wędkując w spodniobutach z brzegu. Spore okonie brały bardzo dobrze na małe kopyta i błystki obrotowe. Udało mi się złowić również kilka sporych szczupaków. To najlepszy dowód na to, że jeziora, na szczęście, nie dotknęła klęska przyduchy, która, niestety, miała miejsce w kilku małych, a zwłaszcza płytkich akwenach tego regionu.

Jezioro dzierżawione jest od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa przez Zarząd Okręgu Mazowieckiego PZW. Można na nim wędkować na podstawie składki okręgowej. Jedyne dogodne miejsce na biwak leży w części południowo-wschodniej. Dojazd: Pasym - Grzegrzółki, dalej drogą lokalną w prawo, a następnie w lewo, na wschodni brzeg jeziora leśną drogą wiodącą w kierunku Małszewka.

Marian Paruzel

2006.08.30

ŁOWISKA MAZUR POŁUDNIOWYCH

Jednym z interesujących łowisk, położonych w pobliżu Szczytna, jest system rzeki Saska, składający się z jeziora zaporowego Janówek - oznaczonego na mapach jako Młyński Staw - oraz dwóch łowisk komercyjnych Janowo.

Cały ten zespół jest dzierżawiony od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa przez Zarząd Okręgu Mazowieckiego PZW. Jezioro zaporowe jest bardzo rybne, bogate zarówno w gatunki nizinne, spokojnego żeru, jak i drapieżne - szczupaki i okonie. Można w nim wędkować na podstawie wykupionej składki okręgowej Mazowieckiego Okręgu PZW. Łowiska komercyjne składają się z przegrody rzecznej, rzeki Saski (można tu łowić pstrągi tęczowe) oraz stawu ziemnego, gdzie można łowić dorodne karpie, sumy, a nawet jesiotry.

JEZIORO JANÓWEK

Powierzchnia zbiornika wynosi 15 ha, a maksymalna głębokość 4-5 metrów. Zbiornik ten usytuowany jest na rzece Saska wypływającej z jeziora Sasek Wielki w rejonie wsi Jęcznik, leżącej przy drodze Szczytno-Olsztyn. Jaz i urządzenia piętrzące wody jeziora znajdują się w miejscowości Janowo, przy drodze Szczytno-Nidzica (ok. 6 km od Szczytna). Jezioro ma kształt nieregularny, wydłużony, a położone jest na osi północ-południe. Pierwszy, szerszy akwen zbiornika, rozciąga się wzdłuż drogi Szczytno-Nidzica, a drugi - za przewężeniem i niewielką wysepką porośniętą sitowiem i trzciną. Końcowa część jeziora jest wąska i długa. Na północnym krańcu uchodzi do niego dziewicza Saska, bujnie porośnięta roślinnością wodną. Cały zbiornik otoczony jest niewielkimi wzniesieniami, porośniętymi przepięknym, sosnowym i świerkowym lasem. Roślinność wodna, zarówno wynurzona jak i zanurzona, jest bardzo dobrze rozwinięta.

Dno jeziora przeważnie muliste, miejscami tylko piaszczyste. Na dość dużej przestrzeni dno pokrywa jednolita łąka podwodna, na którą składa się moczarka, rogatek i inne rośliny wodne. Latem duże partie zbiornika porośnięte są grążelami i grzybieniem białym. Brzegi miejscami - zwłaszcza w części północnej oraz w okolicach wysepki - są gęsto porośnięte trzciną, tatarakiem i sitowiem. Woda w całym zbiorniku jest jednak dość przejrzysta, o zielonkawym zabarwieniu. Dzięki temu metoda spinningowa, a nawet muchowa daje często bardzo dobre rezultaty w połowach drapieżników. Podczas rojenia się owadów dobre wyniki uzyskuje się przy użyciu muchówki. Łowi się tą metodą dorodne krasnopiórki i płocie. Łowisko, mimo że jest to zbiornik zaporowy, ma charakter typowego jeziora linowo-szczupakowego. W takich warunkach doskonałe możliwości rozwoju mają szczupaki, liny, płocie, karasie, węgorze, wzdręgi, karpie, ukleje i leszcze. Wszystkie te gatunki w zbiorniku występują. Wspaniałe warunki egzystencji ma tutaj także okoń. W jeziorze zalega sporo zatopionych, rosochatych drzew przybrzeżnych. Sprawcami tego są bobry, masowo występujące w zbiorniku i dorzeczu. Przy tych drzewach często mają swoje kryjówki spore okazy szczupaków. Najlepsze warunki połowu na zbiorniku są oczywiście ze środków pływających, jakkolwiek po stronie wschodniej, a miejscami także po zachodniej brzegi są twarde i dogodne do wędkowania. Nie tylko metodą spławikową, na zasiadkę, ale w lukach między roślinnością przybrzeżną można z powodzeniem spinningować z brzegu. Na zbiorniku tym łowię dość często, przeważnie z brzegu, spinningując. Już w tym sezonie udało mi się złowić na przynęty miękkie sporego szczupaka (ponad 60 cm długości) i kilka sporych okoni na małe kopytka na główkach jigowych. Miejscowi wędkarze łowią od wiosny piękne krasnopiórki, płocie i liny na przynęty roślinne i białe robaki, a liny na kukurydzę. Przed laty złowiłem na silnie zarośniętych partiach tego zbiornika dwa duże okonie na woblery powierzchniowe Rapali. Jeden garbus pobił woblera na wolnej od wodorostów przestrzeni, a drugi - wierzcie mi - na powierzchni wody całkowicie pokrytej przybrzeżną rzęsą. Jedyny mankament łowiska stanowi to, że zbiornik jest co kilka lat spuszczany. Ostatnio spuszczony był cztery lata temu.

ŁOWISKA KOMERCYJNE

W Janowie, po drugiej stronie drogi, poniżej jeziora, od kilku lat funkcjonują w okresie lata dwa łowiska komercyjne. Pierwsze, pstrągowe, na przegrodzie rzecznej rzeki Saska, gdzie wstęp jest bezpłatny, a łowić można wszystkimi metodami wędkarskimi. Płaci się jedynie za masę złowionych pstrągów (10 zł za kg). Drugie, "karpiowe", składające się z dwóch stawów ziemnych, dobrze zarybionych wyrośniętym karpiem, linem, sumem, jesiotrem i innymi gatunkami ryb. Opłata za wstęp na łowisko karpiowe wynosi 6 zł za godzinę. Dodatkowo płaci się za masę złowionych ryb według obowiązującego w gospodarstwie Janowo cennika. Wszystkie łowiska znajdują się za ogrodzeniem gospodarstwa Janowo-Szczytno, Okręgu Mazowieckiego PZW. Zezwolenie na łowienie w jeziorze zaporowym Janówek można nabyć w siedzibie gospodarstwa Janowo i w sklepie wędkarskim "Perkoz" w Szczytnie, w sezonie otwartym w niedziele i święta.

Marian Paruzel

2006.08.09

JEZIORO MIĘTKIE

Leśne Jezioro Miętkie leży w północno-wschodniej części powiatu szczycieńskiego, między wsią Miętkie a Jeleniowem.

Dane morfometryczne jeziora: powierzchnia 26,84 ha, głębokość maks. 3,0 m, długość maks. 875 m, szerokość 300 m. Rybacki typ jeziora: linowo-szczupakowe. Położenie w stosunku do stron świata z północy na południe. Miętkie ma kształt nieregularnego prostokąta. Najgłębsze miejsca znajdują się w południowej części (3 m przy niskim stanie wody, przy wysokim głębokość ta sięga powyżej 4 m) oraz w północnej części jeziora, gdzie przy niskim poziomie wody wynosi 2,6 m.

W środkowej partii zbiornika znajduje się górka podwodna, gdzie głębokość przy niskim poziomie wody wynosi zaledwie 0,5 m. Z północnego brzegu odpływa Mięcka Struga odwadniająca jezioro. Po kilkuset metrach wpada ona do jeziora Słupek (pow. 17,0 ha, typ linowo-szczupakowy). Natomiast z południowo-wschodnich krańców akwenu wpływa strumyk odwadniający małe jezioro Zalewno o powierzchni nieco mniejszej od 5 ha. Brzegi północne i południowe są płaskie, pozostałe wysokie i strome. Porasta je dziewiczy las, na płaskich leżą mokradła porośnięte dzikimi łąkami. Ławica przybrzeżna jest stosunkowo krótka, ale mocno zamulona, co uniemożliwia brodzenie wzdłuż jeziora. Brzegi są grząskie i porośnięte oczeretami - trzcina, sitowie i tatarak. Przy brzegach, jak również w środkowych partiach fragmenty tafli wody porastają malownicze skupiska grzybienia białego i grążela żółtego. Woda w okresie lata jest słabo przezroczysta, o zabarwieniu zielonkawobrunatnym, co spowodowane jest zakwitami roślinności wodnej. W okresie wiosny i jesienią woda szybko uzyskuje lepszą przejrzystość.

Zbiornik jest bardzo żyzny, o bogatej ichtiofaunie, co wynika nie tylko z typu rybackiego jeziora, ale również z przepływającego przez Miętkie cieku, który łączy cały łańcuch jezior, umożliwiając rybom dobre warunki rozwoju i rozrodu. W jeziorze bytuje szczupak, lin, leszcz, płoć, karaś, wzdręga, okoń, krąp i niewielka populacja węgorza. Zarówno na stosunkowo niewielką powierzchnię, jak i trudne warunki do odłowu sieciami (silnie rozwinięta roślinność wodna, na brzegach liczne powalone drzewa) Miętkie jest rzadko odławiane przez rybaków zawodowych.

Z uwagi na to, że brzegi jeziora są bardzo trudno dostępne, wędkowanie z brzegu jest możliwe jedynie z kilku istniejących, prowizorycznych kładek. Spinningowanie jak również wędkowanie metodą spławikową najlepiej uprawiać z jednostek pływających. Należy je jednak przetransportować samemu nad wodę, gdyż na miejscu nie ma możliwości ich wypożyczenia. W jeziorze występuje duży szczupak - trudny do złowienia w gąszczu przybrzeżnych wodorostów, liczna jest populacja sporego lina, ryb białych, jak również średnich okoni. Ryby białe biorą dobrze cały sezon na wędki spławikowe, na przynęty zwierzęce i roślinne. Ryby drapieżne na wiosnę i jesienią można z powodzeniem łowić na spinning, na sztuczne przynęty - błystki i przynęty miękkie, natomiast w okresie lata okonie najlepiej łowić na żywca.

Dojazd do jeziora: od Szczytna drogą nr 601 w kierunku na Marksewo przez Kiejkuty Stare, przed wsią Marksewo skręcamy w lewo w drogę lokalną w kierunku wsi Miętkie. Na początku miejscowości skręcamy w prawo, w drogę gruntową wiodącą do wsi Jeleniowo. Około 1000 m od wsi Miętkie droga biegnie opodal południowego krańca jeziora Miętkie. Wzdłuż akwenu, po jego obydwu stronach, biegną drogi leśne w kierunku północnym.

Marian Paruzel

2006.07.19

ZAPOMNIANE JEZIORO

Białe koło Gromu to niewielkie leśne jeziorko o powierzchni 12,0 ha i głębokości 3 metrów, oddalone od Szczytna o mniej więcej 7 kilometrów. Otoczone jest ono niemal ze wszystkich stron lasem.

Na opisanie tego dzikiego i dość rybnego jeziora zdecydowałem się dlatego, że nie jest ono w ogóle odławiane sieciami, w odróżnieniu od prawie wszystkich jezior powiatu, które stale są intensywnie odławiane przez dzierżawców. W przypadku Gospodarstwa Rybackiego Szczytno - Janowo również agregatem elektrycznym, na co mam niezbite dowody. W związku z tym ryb w tych jeziorach ubywa.

Jezioro Białe dzierżawione jest przez mieszkańca Szczytna, Zdzisława Frątczaka i jest łowiskiem komercyjnym. Dzierżawca w okresie letniego sezonu stale przebywa w małym domku zlokalizowanym nad brzegiem od strony wschodniej. Jezioro jest sukcesywnie zarybiane amurem, karpiem, linem, sumem i szczupakiem.

Akwen należy do linowo-szczupakowych. Kształt ma owalny, nieco wydłużony, o osi północnego zachodu na południowy wschód. Od strony południowo-wschodniej rozciąga się dość szeroka, wypłycona zatoka gęsto porośnięta roślinnością wodną zanurzoną i wynurzoną. Otoczenie jeziora stosunkowo płaskie, a do strony wschodniej łagodnie wzniesione. Teren porośnięty jest lasem tylko od strony północnej i częściowo południowej. Wąskim pasem przylegają do Białego dzikie łąki, przy brzegach jeziora porośnięte drzewami.

Ławica przybrzeżna jeziora i dno są mocno zamulone. Cały akwen otacza pasmo wodorostów. Brzegi są bagniste i niedostępne, toteż wędkowanie z nich jest niemożliwe. Dlatego dzierżawca jeziora wybudował dwa wygodne pomosty (jeden z nich ma prawie 40 metrów długości) oraz w pasie oczeretów 8 kładek, do których dopływa się łodzią będącą do dyspozycji gości. Z pomostów i kładek można wygodnie wędkować metodą gruntową i spławikową. Spinningiści mogą wędkować z łodzi.

Od strony wschodniej pas oczeretów jest dość szeroki i roślinność wynurzona rośnie na pływającym kożuchu, pod którym są prawie 2 m wody. Jak twierdzi dzierżawca jeziora, pas ten stanowi wspaniałą kryjówkę dla ryb. Woda w jeziorze ma pierwszą klasę czystości, jednak latem występują okresowe zakwity i przejrzystość się zmniejsza. W niektórych partiach jeziora roślinność wynurzona występuje nie tylko przy brzegach, ale i na plosie jeziora. Duże połacie Białego porastają piękne, malownicze skupiska grzybienia białego.

W jeziorze masowo występuje karp, lin, sum, płoć, okoń, szczupak i węgorz. Karpie 4-5 kilogramowe są częstą zdobyczą wędkarzy, liny osiągają również poważną masę. Niedawno złowiony na spinning szczupak miał masę 7,5 kg. Poławiane w jeziorze sumy ważą około 5 kg. Liczne okonie biorą dobrze na małe błystki obrotowe oraz na miękkie przynęty - imitacje żab.

Zezwolenie na wędkowanie można nabyć u dzierżawcy, na miejscu, w domku nad jeziorem. Opłata za dzień wędkowania wynosi 20 zł, dodatkowo płaci się za złowione ryby po cenach uzgodnionych z dzierżawcą łowiska. Jest ono czynne od 1 kwietnia do końca września.

Marian Paruzel

2006.07.12

JEZIORO DŁUŻEK

Jezioro Dłużek, o niezwykle czystej wodzie i dużych walorach widokowych, leży w północno-zachodniej części powiatu szczycieńskiego między jeziorami Kalwą a Serwentem.

Dane morfometryczne jeziora: powierzchnia - 29,0 ha, głębokość maks. - 12,6 m, długość maks. 1550 m, szerokość maks. - 280 m, położenie n.p.m. - 143,2 m. Rybacki typ jeziora sielawowy, jednak bez tego gatunku ryby, pewnie ze względu na niewielką głębokość. Położenie w stosunku do stron świata - z północnego zachodu na południowy wschód. Dłużek nie ma żadnych połączeń z innymi wodami powierzchniowymi.

To przepiękne, leśne jezioro ma kształt mocno wydłużony i otoczone jest przeważnie dość stromymi wzgórzami porośniętymi dziewiczym lasem mieszanym z przewagą drzew iglastych. Jedynie od strony północno-zachodniej brzegi są płaskie i podmokłe, otoczone dzikimi łąkami. Tam też odbiega podłużna, płytka zatoka, rozciągająca się w kierunku północnym. Na zachód od niej zlokalizowana jest leśniczówka Groszkowo. Poza nią w pobliżu jeziora nie ma żadnych zagród ani pojedynczych chałup. Ewenementem zbiornika jest czystość jego wód. W powiecie szczycieńskim jezior o tak czystych i przejrzystych wodach jest niestety tylko kilka. Wody jeziora zachowują dużą przejrzystość przez cały rok, nawet podczas letnich upałów.

Ławica przybrzeżna Dłużka od strony południowo-wschodniej jest nieco szersza i nieznacznie wypłycona, dno twarde, piaszczyste, co umożliwia na krótkim odcinku brodzenie w spodniobutach. W miejscu tym leży dzikie, niestrzeżone, miejsce biwakowe. Wzdłuż pozostałych brzegów, nie licząc płytkiej północno-zachodniej zatoki, ławica przybrzeżna jeziora jest krótka, a jej stok stromy. Nie ma mowy o brodzeniu wzdłuż tych brzegów, bowiem od strony południowo-zachodniej uniemożliwia to grząskie dno, od strony północno-wschodniej porośnięte wąskim pasem oczeretów. Dno całego akwenu, z wyjątkiem północno-zachodniej zatoki, jest dość twarde - piaszczyste, miejscami żwirowo-kamieniste, bez większych nalotów mułu. Roślinność wodna rozwinięta w niewielkim stopniu. Przybrzeżne partie porasta grzybień biały i grążel żółty, jak również wąskie pasy oczeretów, szczególnie od strony wschodniej.

Ichtiofauna akwenu składa się z następujących gatunków ryb: poć, leszcz, okoń, szczupak, krąp, wzdręga, w niewielkich ilościach lin i węgorz.

Wędkowanie na jeziorze z brzegu utrudnia gęste zalesienie. Można wędkować z brzegu jedynie z wymienionej plaży i z kilku prowizorycznych kładek. Najlepsze możliwości wędkowania stwarzają łodzie, które niestety trzeba przetransportować samemu nad akwen. Ponieważ sprawa dojazdów na łowiska leśne dotychczas nie została uregulowana, należy zgłosić przejazd przez drogi leśne do łowiska w nadleśnictwach w celu uzyskania zgody.

Ryby drapieżne w zbiorniku najlepiej biorą na żywca. Ze względu na dużą przejrzystość wody spinningowanie przynętami sztucznymi jest mniej efektywne. Dobre połowy okoni uzyskuje się też na akwenie zimą, spod lodu. Ryby białe biorą dość dobrze przez cały sezon na przynęty zwierzęce i roślinne. Z uwagi na ochronę środowiska naturalnego - niezwykła czystość jeziora - zaleca się niestosowanie żadnych zanęt, zanieczyszczających ten unikatowy akwen.

Marian Paruzel

2006.07.05

OKONIE I SASEK WIELKI

Proponujemy naszym Czytelnikom cykl, w którym znany ekspert wędkarski, publicysta m.in. "Wiadomości Wędkarskich" przybliżał będzie łowiska w powiecie szczycieńskim.

Jezioro Sasek Wielki jest największym jeziorem powiatu szczycieńskiego. Gospodarzem i dzierżawcą akwenu jest Zakład Rybacki Szczytno-Janowo, Okręg Mazowiecki PZW. Jeszcze na początku lat siedemdziesiątych jezioro zaliczane było do typu sielawowego, obecnie jednak, na skutek postępującej eutrofizacji, można uznać je za leszczowe, a niektóre płytsze jego partie są linowo-szczupakowe.

Dane morfometryczne jeziora: powierzchnia 869,3 ha, powierzchnia wysp 1,2 ha, długość maks. 12 450 m, szerokość maks. 2500 m, głębokość maks. 38 m. Konfiguracja dna zróżnicowana. Charakter dna przy brzegach: mulisty, miejscami piaszczysty, w niektórych partiach nawet kamienisty. Roślinność wynurzona: trzcina i sitowie. Płytsze partie jeziora porośnięte są przy dnie rozległymi łąkami roślinności podwodnej. Najbardziej zarośnięte nią są akweny południowe przy miejscowości Piece i wydłużone partie północne jeziora w okolicy kol. Dźwierzuty i kol. Małszewko.

Sasek Wielki jest jeziorem rynnowym o kształcie wydłużonym, nieregularnym, o silnie rozwiniętej linii brzegowej. Położenie ze względu na strony świata z północy na południe. Na jeziorze znajdują się dwie wyspy - większa, płaska o pow. ok. 8 ha, położona jest na środku szerokiego plosa w części północnej. Druga o pow. 0,4 ha, leży w części środkowopołudniowej akwenu. Do jeziora wpływa strumyk z jez. Dźwierzuty, a przy południowym krańcu zbiornika z zachodniego brzegu wpływa rzeka Saska. Ponadto akwen jest połączony rowem ze stawem Kobylocha i jez. Fręckim, jak również małymi ciekami z jez. Małszeweckim i Linowskim k. Linowa.

Ichtiofauna jeziora jest dość bogata, mimo intensywnych połowów prowadzonych przez rybaków zawodowych prawie przez cały rok. Nadal utrzymuje się tu dość liczna populacja okoni, płoci, leszczy, wzdręg, krąpi, linów i uklei. Na średnim poziomie utrzymuje się populacja szczupaków, w niektórych partiach jeziora o twardym dnie trafia się duży sandacz. Z węgorzem jest już gorzej, choć w roku bieżącym wznowiono intensywne zarybienia narybkiem tego cennego gatunku.

Marian Paruzel

2006.06.28