Tegoroczna krótka, ale za to mroźna zima na dobre odchodzi. Pojawiają się już pierwsze oznaki zbliżającej się wiosny. Z każdym cieplejszym i słonecznym dniem tych oznak będzie coraz więcej. Nadejście wiosny każdego roku jest dla działkowców czasem długo wyczekiwanym, a jednocześnie okresem szczególnie pracowitym. Wiosna to także nowe wyzwania, plany i ogromna satysfakcja móc tworzyć coś od nowa, co później zakwitnie, urośnie, wyda polny, przyniesie radość. Przy planowaniu uprawy warzyw koniecznie trzeba uwzględnić właściwy płodozmian. Słowo płodozmian z pewnością jest znane wszystkim działkowcom, ale czy na pewno wszyscy wiemy, co oznacza? Mówiąc najogólniej jest to kilkuletni plan sadzenia warzyw na danej grządce. Taki system pozwala uniknąć wielu problemów związanych z niekorzystnym oddziaływaniem na siebie pewnych gryp roślin. Jeżeli w latach poprzednich mieliśmy problem w warzywniaku czy też na rabacie kwiatowej z niektórymi chorobami, to w tym miejscu nie planujmy w tym roku uprawy roślin, będących żywicielami danego patogenu, czyli czynnika chorobotwórczego (bakterie, wirusy, grzyby, fitoplazmy). W zależności od rodzaju choroby, która wystąpiła w poprzednim roku, należy w takich miejscach zastosować przerwę w uprawie danego warzywa przynajmniej 2 lata, a przy takich chorobach jak kiła kapusty, zgnilizna twardzikowa przerwa powinna być dłuższa niż 4 lata. Przy zmianowaniu należy pamiętać o zagrożeniu upraw warzyw przez nicienie. Nie można dlatego lokalizować warzywnika w miejscu, gdzie uprawiano w latach poprzednich truskawki, gdyż nagromadzone w glebie nicienie będą stanowić duży problem, zwłaszcza w uprawie warzyw cebulowych i korzennych. W takie miejsce najlepiej wysiać aksamitki, uważane za rośliny fitosanitarne.
Cele zmianowania
Głównym celem zmianowania jest uniknięcie jednostronnego wyczerpania gleby ze składników pokarmowych. Ta rytmiczna zmiana uprawianych co roku roślin zapobiega ponadto uszkodzeniu określonych roślin przez wydzieliny korzeniowe innych gatunków oraz rozprzestrzenianiu się chorób i szkodników przystosowanych do określonych roślin. Odpowiednia kolejność uprawianych roślin poprawia również żyzność gleby. Nie należy więc sadzić co roku tego samego warzywa w tym samym miejscu, gdyż już w pierwszym roku uprawy warzywo wyciągnie z gleby potrzebne mu składniki pokarmowe. W przyszłym roku i w następnych latach tych składników będzie coraz mniej, aż w końcu wyczerpią się całkowicie i w kolejnym sezonie nie wyrośnie nam nic ciekawego.
Zalecane przerwy
w zmianowaniu
2 lata - dla cebuli i pora,
3 lata – dla fasoli, czosnku, sałaty, selera, marchwi, ziemniaka wczesnego, ogórka, skorzenery.
4 lata – dla grochu, cykorii, pietruszki, warzyw, kapustnych, rzepowatych, buraka liściowego i ćwikłowego.
5 lat – dla warzyw kapustnych, jeśli wystąpiła kiła kapusty, dla pomidora, gdy stwierdzono raka bakteryjnego pomidora oraz cebuli, jeśli została zainfekowana głownią cebuli.
Przedstawione przerwy należy traktować jako minimalne. Jeśli warunki na działce umożliwiają stosowanie dłuższych przerw, tym jest to dla warzyw korzystniejsze. Nie wymagają zmianowania pomidor (z zastrzeżeniem jak wyżej), bób, papryka, kukurydza cukrowa, ale po kilku latach uprawy w tym samym miejscu należy je zmienić. W miejscu, w którym wystąpiły choroby warto zawsze wysiać rośliny mające znaczenie fitosanitarne takie jak wymieniona już aksamitka, facelia, gryka biała oraz por.
Sąsiedztwo roślin
Przy zmianowaniu niezmiernie ważne jest także przestrzeganie zasad dobrego sąsiedztwa roślin. Planując zatem warzywnik można wcześniej przygotować odpowiednią ściągawkę z wykazem warzyw, które mogą rosnąć obok siebie i tych, które mogą sobie wzajemnie szkodzić. I tak:
- cebula korzystnie wpływa na ogórki, sałatę, marchew, pomidory, buraki, cukinie, ale niezbyt odpowiada jej sąsiedztwo fasoli, ziemniaków, kapusty i grochu,
- seler dobrze czuje się obok fasoli, ogórków, kapusty, pora, grochu i pomidorów, ale źle znosi sąsiedztwo ziemniaków, sałaty i kukurydzy,
- szpinak może rosnąć obok fasoli, ziemniaków, kapusty, rzodkiewki i marchwi,
- por lubi warzywa kapustne, marchew, sałatę, seler i pomidor, niekorzystnie zaś czuje się w towarzystwie grochu, fasoli tyczkowej i buraka ćwikłowego.
- marchew dobrze rośnie w towarzystwie grochu, sałaty, cebuli, pomidorów, porów i rzodkiewki.
Tak więc, abyśmy mieli piękne, zdrowe warzywa na naszych grządkach spróbujmy wykorzystać przedstawione informacje o płodozmianie w swojej tegorocznej praktyce.
Stanisław Stefanowicz
POLECAM
Nalewka na soku z jabłek
Skład: 0,5 l soku z jabłek, 0,5 l czystej wódki, 0,25 l spirytusu, skórka z 1 cytryny lub pomarańczy, 0,5 szklanki miodu, 3-4 goździki.
W sokowirówce wycisnąć sok z dojrzałych soczystych jabłek i odstawić na 1 dobę w chłodnym miejscu do odstania a następnie oddzielić od wytrąconego osadu. Do soku dodać wódkę, spirytus, skórkę z cytryny lub pomarańczy, goździki, miód, wymieszać i odstawić na 2 miesiące. Po tym okresie przefiltrować i przelać do butelek.