Coraz rzadziej spotykamy się z możliwością bezpośredniego zakupu działki czy mieszkania. Obecnie normą stało się zlecanie sprzedaży lub zakupu profesjonalistom, tzn. biurom zajmującym się obrotem nieruchomościami. W czasach, gdy nie dotykał nas kryzys, było to dość intratne przedsięwzięcie, w dobie zastoju gospodarczego jest gorzej, ale w większości przypadków biura pośrednictwa dostosowały się do nowych potrzeb klientów.
Wielu konsumentów boryka się z problemem zastosowania kryteriów przy wyborze biura pośrednictwa, dlatego też Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów podpowiada, co zrobić, zanim wybierzemy przedsiębiorcę, któremu powierzymy pośrednictwo. Przede wszystkim należy upewnić się, czy dany przedsiębiorca posiada licencję zawodową lub zatrudnia osobę z takimi uprawnieniami. Informację o licencjonowanych podmiotach znajdziemy w centralnym rejestrze pośredników nieruchomościami na stronie internetowej Ministerstwa Infrastruktury. Jest to dość istotne, bo transakcje związane z obrotem nieruchomościami może dokonywać tylko osoba posiadająca licencję. Oprócz tego dokumentu pośrednik musi posiadać ubezpieczenie OC od szkód wyrządzonych w związku z wykonywaniem zawodu zarówno przez niego, jak i osoby działające pod jego nadzorem. To może ułatwić klientom uzyskanie odszkodowania w sądzie w przypadku, gdy pośrednik nie wywiąże się z umowy lub wyrządzi szkodę.
Umowa z pośrednikiem pod rygorem ważności musi zostać zawarta na piśmie. Każda wątpliwość postanowień umowy powinna być doprecyzowana i szczegółowo opisana. Nie warto podpisywać czegoś, czego nie rozumiemy. Przede wszystkim w umowie powinny znaleźć się informacje o stronach umowy, tj. dane osobowe i adresowe klienta oraz przedsiębiorcy świadczącego usługę, dane licencjonowanego pośrednika w obrocie nieruchomościami, numer jego licencji oraz oświadczenie o ubezpieczeniu OC. Przedmiot i zakres umowy powinien być jasno i zrozumiale doprecyzowany. Klient ma prawo jednoznacznie określić, czego oczekuje od biura pośrednictwa, np. zakupu działki o określonych wymiarach, pomocy przy uzyskaniu kredytu hipotecznego itp. Obowiązki konsumenta w zakresie współdziałania z biurem także nie mogą być zbyt ogólne, gdyż mogą rodzić zarzut braku współdziałania przy próbie osiągnięcia celu. Należy pamiętać, że pośrednik ma prawo, ale też obowiązek – bez uzyskania pełnomocnictwa właściciela nieruchomości – wglądu oraz pobierania odpowiednich odpisów, wypisów, zaświadczeń z ksiąg wieczystych, ewidencji gruntów itd. Ponadto pośrednik musi weryfikować wszelkie dokumenty przedstawione przez sprzedającego nieruchomość.
W przedmiotowej umowie nie może zabraknąć zapisów dotyczących wynagrodzenia biura. Należy starannie zadbać o określenie, za jakie czynności pośrednika przysługuje wynagrodzenie, w jakim terminie nastąpi płatność, czy będzie to określona kwota, czy też procent od wartości transakcyjnej nieruchomości. Istotny jest także czas trwania umowy, przecież nikt nie może nakazać konsumentowi związku z danym pośrednikiem na nieokreślony czas. W omawianym przypadku w umowie na pewno znajdziemy zapis o wynagrodzeniu po wygaśnięciu umowy pośrednictwa. Przy obopólnej zgodzie zapisanej w umowie pośrednik ma prawo do wynagrodzenia w sytuacji, kiedy do kupna nieruchomości doszło po wygaśnięciu umowy, ale w wyniku działań podjętych przez niego. Przy umowach na czas nieokreślony należy dopilnować, by w postanowieniach znalazły się zapisy na temat czasu i okoliczności jej wypowiedzenia.
Na koniec muszę dodać, że umowę pośrednictwa może podpisać z konsumentem osoba niebędąca licencjonowanym pośrednikiem. W umowie takiej zawsze muszą się jednak znajdować dane identyfikujące licencjonowanego pośrednika zatrudnionego przez agencję czy biuro nieruchomości, numer jego licencji oraz oświadczenie o posiadaniu przez niego ubezpieczenia OC. Na nierzetelnego pośrednika skargi można składać do Komisji Odpowiedzialności Zawodowej działającej przy Ministrze Infrastruktury. Konsumenci mogą skorzystać również z pomocy m.in. miejskich lub powiatowych rzeczników konsumentów.
Agata Gołaszewska