Czas na nowalijki
Nadszedł czas, kiedy po długiej, mroźnej i śnieżnej zimie spragnieni jesteśmy świeżych warzyw i ochoczo sięgamy po nowalijki. W okresie zimowym organizm nasz często walczący z przeziębieniami potrzebuje teraz wielu witamin i składników mineralnych właśnie w postaci świeżych warzyw. Dodatek młodziutkiej sałaty, rzodkiewki, szczypiorku czy natki pietruszki nie tylko dostarczy takich składników, ale ma też ogromne walory dekoracyjne, cieszy oczy, pobudza wyobraźnię i apetyt. Pierwsze wiosenne warzywa rosną szybko, mają krótki okres wegetacji. Warto więc mieć je na własnej działce, a o tym, że wczesne warzywa wyhodowane samemu są zdrowsze niż te kupione w sklepach, nie trzeba chyba nikogo przekonywać. Warzywa z własnej działki zawierają więcej wartościowych składników niż te ze sklepu, a wyprodukowane pod własną kontrolą mogą być wolne od nadmiaru szkodliwych substancji, czyli bezpieczne. Wczesna uprawa nowalijek to także dodatkowy atut dla każdego działkowca, bo zmusza nas do zwiększonego ruchu, którego zimą wielu z nas brakowało. Wpłynie to na poprawę nastroju, naszą kondycję fizyczną i nasze zdrowie w ogóle. Najwcześniejsze warzywa najlepiej uprawiać w szklarenkach, tunelach wysokich i niskich a nawet pod osłonami płaskimi (np. z włókniny). W dalszej treści zajmę się uprawą nowalijek w szklarenkach i tunelach foliowych.
Uprawa nowalijek w szklarenkach lub tunelach
Gleba w szklarni lub tunelu powinna być jeszcze jesienią głęboko przekopana i nawieziona obornikiem lub kompostem. Wskazane jest uzupełnienie gleby nawozami mineralnymi w postaci przykładowo dawki około 0,5 kg/10m2 azofoski lub podobnego w składzie nawozu. Ważnym czynnikiem przy uprawie wczesnych warzyw jest dobór odpowiedniej odmiany a więc tolerancyjnej na niską temperaturę, mniejszą ilość światła, o krótkim okresie wegetacji. Do takich warzyw należą przede wszystkim: rzodkiewka, sałata, szpinak, rzeżucha. Te właśnie polecałbym uprawiać w pierwszej kolejności, bo są one łatwe w uprawie. Jako pierwszą możemy wysiać rzodkiewkę. Wschodzi ona już przy 50C. Wybieramy odmiany sprawdzone w uprawie wiosennej takie jak: silesia (podłużna), karmen, tetra iłowiecka. Aby wschody były równomierne i wyrównane, nasiona należy umieścić pojedynczo w rowkach co 5 cm, przysypać warstwą ziemi o grubości około 1-2 cm, lekko ucisnąć i obficie podlać. Do wschodów i wytworzenia pierwszych liści dodatkowo można przykryć włókniną (podwyższy to temperaturę gleby i przyspieszy wschody). Rzodkiewki można będzie zbierać już po 40 dniach od siewu. Kolejnym warzywem chętnie uprawianym pod osłonami jest sałata. To jedno z najbardziej popularnych wczesnych warzyw. Sałata długo wytrzymuje ujemne temperatury nawet do – 60C. Dla wschodów korzystne jest także przykrycie włókniną. Do wczesnego siewu nadają się odmiany sałaty masłowej oraz kruchej. Po wschodach rośliny przykrywamy, pozostawiając rozstaw na około 10-15 cm, tak aby mogły one uformować główki. Zbiór sałaty możliwy jest już po 4 -5 tygodniach od siewu. Część roślinek z przerywania można wykorzystać jako rozsadę wysadzaną bezpośrednio do gruntu. Warto takimi roślinami podzielić się też z innymi działkowcami, którzy nie posiadają szklarenek czy tuneli foliowych. W taki sposób część przerwanych roślin przekazuję właśnie moim znajomym, dzięki czemu i oni mogą cieszyć się wcześniejszymi zbiorami.
W kolekcji wczesnych warzyw nie powinno zabraknąć szpinaku. Jest to roślina krótkiego dnia o dużej tolerancji na niskie temperatury. Niektóre odmiany, jak np. olbrzym zimowy można było wysiać do gruntu w październiku, przykryć włókniną i w ten sposób przyspieszyć znacznie zbiory. Szpinak uprawiany w szklarniach i tunelach to doskonały sposób na osiągnięcie bardzo dobrych plonów. Rzeżuchę wielu z nas w bardzo prosty sposób uprawia zimą w pomieszczeniach domowych. Można ją także wysiewać do gruntu pod osłonami. Jej uprawa jest wyjątkowo prosta i w bardzo krótkim czasie osiąga wartość konsumpcyjną.
Pędzenie warzyw
Uzyskanie wczesnych warzyw można osiągnąć poprzez tzw. pędzenie. Do tego celu świetnie nadają się korzenie pietruszki, selera, kępki szczypioru, cebula dymka. Korzenie pietruszki, selera, należy posadzić w rowki i przysypać kilkucentymetrową warstwą ziemi. W podobny sposób możemy przenieść z gruntu kępki szczypiorku i posadzić w szklarence, tunelu i obficie podlać. Zamiast bezpośredniego sadzenia do gruntu w szklarence lub tunelu warzywa te można posadzić do doniczek, skrzynek i umieścić w szklarence lub tunelu. Wczesny szczypiorek możemy uzyskać z dymki. Trzeba wówczas wybrać dymkę nieco większą a więc o średnicy powyżej 1,5 cm, wysadzić w rowki na głębokość do 5 cm, tak aby wierzchołek był przykryty warstwą ziemi grubości około 1 cm. Zarówno pietruszkę jak i inne w/w warzywa warto przykryć dodatkowo włókniną nawet w kilku warstwach. Pozwoli to na szybsze uzyskanie natki, szczypiorku itp.
Przedstawione przykłady uprawy wczesnych warzyw pod osłonami nie wyczerpują wszystkich możliwości wykorzystania takich pomieszczeń do tych celów, ale o tym postaram się napisać w innym artykule.
Stanisław Stefanowicz
Pory
w sosie orzechowym
Skład: 6 dużych porów, natka pietruszki, sól. Sos: 5 dag łuskanych orzechów włoskich, łyżka koncentratu pomidorowego, 2-3 ząbki czosnku, 3 łyżki octu winnego lub soku z cytryny, pół szklanki oleju sojowego, ostra sproszkowana papryka i sól do smaku.
Pory oczyścić, odciąć piętkę i ciemnozielone części, dokładnie umyć. Związać pory nitką, włożyć do osolonego wrzątku i ugotować (nie powinny być zbyt miękkie), wyjąć i osączyć na sicie. Przyrządzić sos. Orzechy lekko przyrumienić na suchej patelni, wystudzić i posiekać. Rozgnieciony czosnek wraz z octem lub sokiem z cytryny, orzechami, sproszkowaną papryką, solą koncentratem pomidorowym zmiksować. Następie cienkim strumieniem wlać olej sojowy i jeszcze chwilę miksować. Ostudzone pory ułożyć na półmisku, polać sosem i udekorować natką. Podawać z pieczywem.