Często bywa tak, że osoba, która zmarła, nie pozostawiła po sobie nic innego jak tylko same długi wynikające z zaciągniętych przez siebie zobowiązań, na przykład nieruchomość obciążoną hipoteką. Osoba dziedzicząca po niej, czyli ewentualny spadkobierca ma prawo spadek odrzucić, chociażby ze względu na niemożność spłaty należności, do których byłby zobligowany, gdyby spadek przyjął.

Odrzucenie spadku przez ewentualnego spadkobiercę może nastąpić, jeżeli złoży stosowne oświadczenie przed sądem albo notariuszem w terminie nieprzekraczającym sześciu miesięcy, poczynając od dnia, w którym dowiedział się, że został powołany do spadku. W tym momencie zostaje wyłączony od dziedziczenia i nie ponosi odpowiedzialności za długi spadkowe. Jednakże sprawa nie jest taka prosta, gdyż odpowiedzialność finansową mogą ponieść dalsi spadkobiercy, na przykład wnuki. Na pewno żadne z rodziców nie chciałoby obciążać swych pociech tą odpowiedzialnością, więc prawo przewiduje sytuację wyłączającą taką możliwość. Rodzic będący przedstawicielem ustawowym dziecka nieposiadającego pełnej zdolności do czynności prawnych (dziecka poniżej 18. roku życia), może odrzucić spadek w jego imieniu. Czynność ta może dojść do skutku dopiero po uprzednim uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego. Niezbędne jest w tym wypadku przedłożenie odpowiedniego uzasadnienia do uzyskania takiej zgody, które potwierdzałoby, że zmarły pozostawił po sobie same długi oraz możliwe załączenie wszelkiego rodzaju dowodów, na przykład odebranych wezwań do zapłaty. Zgodę taką uzyskuje się w postępowaniu przed sądem przy udziale obojga rodziców, pod warunkiem, że posiadają władzę rodzicielską. Po otrzymaniu takiej zgody są uprawnieni do złożenia w imieniu dziecka oświadczenia o zrzeczeniu się spadku.

Należy przy tym pamiętać, że niedostosowanie się do wskazanego terminu, który jest „przepustką” umożliwiającą między innymi odrzucenie spadku, jest równoznaczne z jego przyjęciem. W przypadku dzieci nieposiadających pełnej zdolności do czynności prawnych, czy nawet osoby, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoby prawnej, brak oświadczenia spadkobiercy w wymaganym terminie równoznaczny jest z przyjęciem spadku

z dobrodziejstwem inwentarza. To oznacza, że odpowiada się za długi spadkowe całym swoim majątkiem, ale tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku (inaczej wartości aktywów).

Monika Soliwoda