Dąbrowy to jedna z największych wsi kurpiowskich a przynajmniej największa miejscowość kurpiowska w mazurskiej (tylko geograficznie) gminie Rozogi. Wieś o bogatej historii, bardzo ciekawym położeniu, które wpłynęło w pewnym sensie na jej dzieje, zajęcia ludności i rolę w różnych, acz bardzo istotnych, wydarzeniach historycznych.
ZMIANA W SAMORZĄDZIE
Zmiana przynależności administracyjnej i terytorialnej Dąbrów, do jakiej doszło z końcem 1961 roku ściśle związana jest ze zmianami funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce po II wojnie światowej. Dekretem PKWN z 1944 roku restytuowano instytucje samorządu terytorialnego powiązanego z radami narodowymi. Samorząd funkcjonował w formie rad gminnych i zarządów gminnych oraz rad i zarządów miejskich i powiatowych. Stan taki istniał do 1950 roku, kiedy to wprowadzano w państwach bloku radzieckiego zasadę centralizmu demokratycznego. Na mocy ustawy z dnia 20 marca 1950 roku terenowymi jednolitymi organami władzy państwowej stały się rady w gminach, miastach, dzielnicach w większych miastach, powiatach i województwach. Działały one zgodnie z zasadą podwójnego podporządkowania: poziomego (organy wykonawcze podlegały organom uchwałodawczym oraz pionowego (organy niższego stopnia podlegały organom wyższego stopnia). Nastąpiło więc zaprzeczenie prawdziwej samorządności. Kolejna zmiana to ustawa z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. Zgodnie z nią, kompetencje Gminnych Rad Narodowych przeszły na nowo utworzone Gromadzkie Rady Narodowe. GRN jako terenowe organy władzy i administracji państwowej w gromadach kierowały działalnością gospodarczą, popierały rozwój produkcji rolnej, wykorzystywały lokalne możliwości do zaspokojenia potrzeb socjalnych i kulturalnych mieszkańców oraz zapewniały wykonywanie przez nich obowiązków względem państwa.
Powoływane przez Radę Prezydium pełniło rolę organu wykonawczo-zarządzającego i było podwójnie podporządkowane: właściwej Radzie Narodowej oraz właściwemu terytorialnie
Prezydium Powiatowej Rady Narodowej. Na mocy ustawy z dnia 25 stycznia 1958 roku określono zadania rad poszczególnych stopni oraz rozszerzono uprawnienia GRN w zakresie planowania. Aktywizacji Gromadzkich Rad Narodowych miało służyć utworzenie również w 1958 roku funduszu gromadzkiego na niektóre cele miejscowe zamiast dotychczasowego systemu świadczeń w naturze tzw. szarwarku. Jednocześnie od tego też roku rozpoczęto likwidację najmniejszych gromad, co dotyczyło też gromady w Dąbrowach. Ostateczna likwidacja gromad miała miejsce w 1972 roku.
GROMADZKA RADA NARODOWA
Decyzją nadrzędnych władz w 1954 roku postanowiono utworzyć Gromadzką Radę Narodową w Dąbrowach, w skład której weszła także wieś Antonia. Pierwsze wybory do Gromadzkich Rad Narodowych odbyły się 5 grudnia 1954 roku (w ogóle były to pierwsze w powojennej Polsce wybory do rad narodowych) i od tej daty można mówić o rozpoczęciu działalności przez Gromadzkie Rady Narodowe.
Po raz pierwszy sprawa przynależności administracyjnej Dąbrów została poruszona na sesji GRN dnia 22 sierpnia 1959 roku. Trzeci punkt porządku obrad dotyczył podziału administracyjnego gromad w powiecie ostrołęckim. Głos w tej sprawie zabrał uczestniczący w obradach przedstawiciel Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Ostrołęce Mieczysław Szymaniewski, który w swoim wystąpieniu poruszył sprawy związane z funkcjonowaniem Gromadzkich Rad Narodowych w Polsce i w powiecie ostrołęckim. Stwierdził, że wiele GRN jest słabych, działających nieudolnie i niewydolnie, mających bardzo duże kłopoty finansowe i niespełniających roli, do jakiej zostały powołane. Brak również odpowiednio przygotowanej kadry. W związku z tym, na mocy decyzji centralnych, PPRN w Ostrołęce likwiduje szereg GRN a jej obszary włącza do innych, tworząc tym samym jednostki większe o lepszym usytuowaniu finansowym i zapewniającym lepszą realizację zadań. Na zakończenie stwierdził, że do likwidacji jest także GRN Dąbrowy a jej obszar proponuje się włączyć do GRN Wolkowe.
W dyskusji wypowiadali się obecni radni, między innymi Bolesław Szydlik, Władysław Polewaczyk, Mieczysław Sandomierski i inni, którzy jednoznacznie i jednomyślnie stwierdzili, że absolutnie nie wyrażają zgody na przyłączenie do Wolkowych, uzasadniając to przede wszystkim względami komunikacyjnymi. Podjęto uchwałę GRN w Dąbrowach z dnia 22 sierpnia 1959 roku w sprawie podziału administracyjnego dotychczasowego rejonu Gromadzkiej Rady Narodowej w Dąbrowach (Uchwała Nr VIII/6/59), w której GRN występuje z wnioskiem do Prezydium PRN w Ostrołęce o pozostawienie GRN jak dotychczas z siedzibą w Dąbrowach. Na zakończenie stwierdza się, że: O ile Prezydium PRN w Ostrołęce nie uwzględni wniosków wynikających z niniejszej uchwały występuje się z wnioskiem o włączenie terenu gromady Dąbrowy do GRN w Myszyńcu.
KU ZMIANIE PRZYNALEŻNOŚCI
Interesującą propozycją, która znalazła się w uchwale jest ta, aby do GRN w Dąbrowach przyłączyć wieś Krysiaki z GRN Niedźwiedź. Za uchwałą głosowali wszyscy obecni na sesji radni w liczbie 10, a podpisali ją Przewodniczący GRN Edward Markwas i członek Prezydium GRN Jan Laskowski. Nie ma natomiast w materiałach źródłowych dokumentów świadczących o tym, aby tym problemem zajmowało się Prezydium GRN w Dąbrowach, chociaż trudno sobie wyobrazić, aby tak nie było.
Podjęcie uchwały kategorycznie domagającej się utrzymania GRN w Dąbrowach a przede wszystkim bardzo rzeczowe i konkretne argumenty na okres prawie dwóch lat odroczyły tę sprawę.
Marek Nowotka
cdn.