Niedawno obchodzono Dzień Nauki Polskiej (19 lutego) oraz Światowy Dzień Inżyniera (4 marca). To dobra okazja do przypomnienia fascynującej postaci Józefa Naronowicza-Narońskiego – geodety, kartografa, matematyka, architekta i inżyniera.
Był nieprzeciętnym, wybitnie uzdolnionym człowiekiem i pozostawił po sobie znaczący dorobek naukowo - inżynierski. Zmarł w 1678 roku w Szczytnie. Jego nazwisko nosi jedna z ulic w Szczytnie. Data urodzin Józefa Naronowicza-Narońskiego nie jest ustalona, najprawdopodobniej urodził się w 1610 na Litwie w rodzinie ariańskiej (odłam kalwinizmu na ziemiach polskich, którego wyznawców prześladowano i ostatecznie wypędzono z kraju). Kształcił się w kalwińskim gimnazjum w Kiejdanach, gdzie jednym z nauczycieli był znany matematyk toruński i fortyfikator Adam Freytag. Prawdopodobnie pobierał nauki także w Akademii Rakowskiej (istniała w okresie 1602-1638) oraz na uczelni w Lejdzie (miasto z najstarszym holenderskim uniwersytetem założonym w 1575 roku). Poza językiem ojczystym polskim, znał też łaciński, francuski, włoski, flamandzki, niemiecki. Posiadał talent malarski i plastyczny. Odświeżę pamięć o Józefie Naronowiczu – Narońskim w publikacji trzy częściowej ukazując jego osiągnięcia jako geodety i kartografa (część 1), matematyka, inżyniera, architekta (część 2) oraz o stawianych przez niego wymaganiach wobec inżynierów (część 3).
Geodeta i kartograf
Pierwszą mapę wykonał w 1640 roku miejscowości Pliszczyna pod Lublinem na rzecz miecznika koronnego Jana M.P. Zebrzydowskiego. Około 1639 uczestniczył w opracowywaniu map dolnego biegu Dniepru i generalnej mapy Ukrainy. Od przełomu lat 1643-1644 wykonywał prace geodezyjne i kartograficzne dla Janusza Radziwiłła, dla którego opracowywał mapy wszystkich jego majętności. Około 1659 r. Narońskiego jako arianina zmuszono do opuszczenia Polski. Osiadł na stałe w Prusach Książęcych, a Elektor Fryderyk Wilhelm powołał go na stanowisko swojego inżyniera i geometry. W 1661 r. zawarł z nim umowę na sporządzenie map wszystkich starostw Prus Książęcych. Wynagrodzenie za prace pomiarowo – kartograficzne wypłacały starostwa. W okresie od jesieni 1661 r. do końca 1665 r. Naroński prowadził pomiary w starostwach węgorzewskim, oleckim, ryńskim, kętrzyńskim, barciańskim, ełckim szestneńskim, nad Zalewem Kurońskim. Prace terenowe w każdym starostwie przeciętnie trwały od jednego do trzech miesięcy. Po zakończeniu pomiarów każdorazowo wracał do Królewca, gdzie mieszkał na stałe. Sporządził kilkadziesiąt map, w tym: starostw, miast, komornictw, zamków, dwie mapy morskie, mapę delty Niemna. Jednak prace te nie zapewniły dobrobytu Narońskiemu, a sytuację materialną pogarszało nieterminowe wypłacanie wynagrodzenia. Zaleganie z opłatami przez starostwa, spowodowało zahamowanie prac z pomiarowo - kartograficznych. Rodzinę Józefa Narońskiego pozbawiono środków do życia i przymierała głodem.