Ludzie nie chcą długo żyć

Niezbyt chlubnie zapisze się w historii powiatu szczycieńskiego rok 2004. Padły w nim kolejne smutne rekordy. Najmniej było urodzeń i zawartych związków małżeńskich, za to liczba zgonów była największa. To najgorsze dane na przestrzeni ostatnich 50 lat.

.

Ponure perspektywy demograficzne rysują się przede wszystkim nad Szczytnem, jedyną w powiecie jednostką terytorialną, gdzie więcej ludzi umiera niż przychodzi na świat. Ta tendencja pojawiła się w roku 2003 (-11), a w ubiegłym jeszcze bardziej się utrwaliła (-26). Ogółem liczba mieszkańców Szczytna zmniejszyła się w ciągu minionych dwunastu miesięcy o 205, a średnia wieku przeciętnego mieszkańca podniosła się z 37,2 do 37,9 lat.

Zgony

To musi niepokoić. Urząd Stanu Cywilnego w Szczytnie odnotował w ubr. 386 zgonów, najwięcej w okresie powojennym. Najczęstszą przyczyną śmierci są choroby układu krążenia (głównie zawały) i naczyń mózgowych (udary) - umiera na nie prawie co drugi mieszkaniec powiatu (48%). W następnej kolejności - nowotwory (26%), wypadki i zdarzenia (8%) oraz choroby płuc (6%).

Zdaniem p.o. dyrektora ZOZ w Szczytnie Marka Michniewicza, zgonów mogłoby być znacznie mniej, gdyby mieszkańcy dbali o swoje zdrowie.

- Ludzie nie chcą długo żyć - twierdzi dyrektor. - Papierosy, używki, siedzący tryb życia powodują, że przedwcześnie umieramy, niejako na własne życzenie.

Dane statystyczne z powiatu szczycieńskiego są smutne, ale jednocześnie, na co zwraca uwagę Michniewicz, pozwalają wysnuć wniosek: przeciętna życia mieszkańca powiatu może być znacznie dłuższa, pod warunkiem, że zaczniemy dbać o własne zdrowie.

W programach szkolnych na stałe powinna zagościć edukacja prozdrowotna.

- Trzeba tłumaczyć, już od dziecka, że należy dbać o własne zdrowie, bo to najlepszy sposób na długie życie - przekonuje dyrektor. Jako przykład podaje Niemców.

- Tylko trochę źle się poczują, będąc przejazdem w Szczytnie, i już przychodzą do nas na badania, szczegółowo wypytując, co się dzieje. Z kolei nasi mieszkańcy często lekceważą niepokojące sygnały i przychodzą, gdy jest już za późno na wyleczenie.

Bardzo ważna jest profilaktyka, która jeszcze w nie tak odległych czasach była powszechnie stosowana. Ostatnio, ze względów oszczędnościowych, została zupełnie zaniechana przez państwo. Wycofało się ono z finansowania szczepień ochronnych czy badań ginekologicznych, zlikwidowano nawet etaty pielęgniarek w szkołach.

- Kiedyś ambulanse zajeżdżały do każdej wsi i ich mieszkańcy bez problemu mogli zrobić zdjęcie rentgenowskie - wspomina dyrektor. - Trzeba do tego wrócić, bo to ułatwia wczesne wykrycie gruźlicy czy nowotworu.

Według szefa szczycieńskiej służby zdrowia, 2/3 zgonów z powodu choroby wieńcowej i połowy na skutek nowotworów można było uniknąć, gdyby prowadzona była właściwa profilaktyka.

Urodzenia

Powiat szczycieński nie odstaje od krajowej normy. Statystyki dowodzą, że systematycznie spada liczba urodzeń. W ubr. USC w Szczytnie odnotował ich zaledwie 615, aż o 10% mniej niż rok wcześniej. Wśród przychodzących na świat dominuje płeć męska. W Szczytnie od 4 lat rodzi się o 20-30 więcej chłopców niż dziewczynek.

Jeszcze dwadzieścia lat temu na świat przychodziło dwukrotnie więcej dzieci.

Niechęć do decydowania się na potomstwo demografowie tłumaczą przede wszystkim ubóstwem i zmniejszeniem państwowych świadczeń socjalnych. Podobnego zdania jest dyrektor Michniewicz.

- Młodzi ludzie są świadomi czyhających na nich zagrożeń - mówi. - Analizują, czy będzie ich stać na wychowanie i wykształcenie dziecka. Nie mając pewnego źródła utrzymania, często odwlekają decyzję o powiększeniu rodziny.

Nie wszyscy jednak podzielają taką opinię i podają za przykład Niemcy, znacznie przecież bogatsze od Polski, gdzie przyrost naturalny znajduje się na tym samym poziomie. Być może więc winę za ten stan rzeczy ponosi lansowany obecnie styl życia, w którym najważniejsza jest praca, rozrywka, dobra czysto materialne. W takim modelu rodzina traci na atrakcyjności.

Małżeństwa

Potwierdzeniem słuszności tego ostatniego argumentu jest liczba zawieranych małżeństw. Z roku na rok cieszą się one coraz mniejszą popularnością. W ubiegłym roku na ślubnym kobiercu w szczycieńskim USC stanęły 233 pary, najmniej w okresie minionego pięćdziesięciolecia. Szczególnie drastycznie wygląda sytuacja w gminie Jedwabno, gdzie małżeństw zawarto dwukrotnie mniej niż rok wcześniej i tylko o 9 więcej od liczby przeprowadzonych rozwodów.

Na wzrost rozwodów może mieć wpływ, jak alarmują środowiska katolickie, wprowadzony w maju ubr. zasiłek w wysokości 170 zł dla dzieci, ale tylko w rozbitych rodzinach, w których dochód na osobę nie przekracza 504 zł. By go uzyskać, niektórzy zdesperowani rodzice decydują się na fikcyjny rozwód.

Najstarsi mieszkańcy

Powiat szczycieński może się poszczycić osobami, które dożyły bardzo sędziwego wieku. Bezapelacyjnie najstarszym, przynajmniej według posiadanych dokumentów, jest Antoni Buszyło z Zielonki (gm. Szczytno), który ma już 117 lat! Tak naprawdę jednak pan Antoni ma ich trochę mniej i przyznaje, że podczas wymiany dokumentów tuż po wojnie dopisano kilka wiosen do jego życiorysu. Na podstawie rozmowy z zainteresowanym wyliczyliśmy, że jako rzeczywistą należy przyjąć liczbę 105. Równie wiekowa jest jego małżonka - Antonina, która w lipcu ubr. skończyła 100 lat. To zapewne najstarsza para małżeńska w Polsce, a być może i w Europie. Sędziwym wiekiem w gminie Szczytno może się jeszcze pochwalić 95-letni Leoncjusz Wawrysiewicz z Lipowca.

W samym Szczytnie do najbardziej wiekowych należą: Franciszka Lis i Maria Szymkiewicz (102 lat) oraz Michał Gulbicki i Józef Płucienniczak (100 lat).

W pozostałych gminach czołówkę nestorów stanowią:

Dźwierzuty - Marcjanna Ząbek z Sąpłat, Anna Tarasiewicz z Nowych Kiejkut oraz Regina Ozioro i Bronisław Piotrzkowski z Dźwierzut. Wszyscy ukończyli w ubr. 94 lata.

Jedwabno - Stanisława Żur z Jedwabna (93 l.), Marian Kamiński z Małszewa (92 l.) oraz Brunon Kozłowski (91 l.) i Marta Sowińska (91 l.) z Jedwabna.

Pasym - Jan Majek (91 l.) z Michałek.

Rozogi - Marcjanna Brzostek (95 l.) z Dąbrów, Wiktoria Baranowska (94 l.) z Klonu, Rozalia Drężek (94 l.) z Borków Rozoskich, Władysław Dąbkowski (92) z Wilamowa.

Świętajno - Emma Kilimann (101) z Piasutna, Helena Szczęsna (96 l.) ze Świętajna, Jan Zalewski (94 l.) z Koczka.

Wielbark - Jan Samoszczuk (99 l.) z Przeździęka Małego, Józef Krajewski (94 l.) z Jesionowca, Marianna Żebrowska (94 l.) z Kołodziejowego Grądu.

Andrzej Olszewski

Tabela 1. Liczba mieszkańców Szczytna w wydzielonych grupach wiekowych (dane z końca poszczególnych lat).

Tabela 2. Dane Urzędu Stanu Cywilnego w Szczytnie.

Tabela 3. Dane Wydziału Spraw Obywatelskich Urzędu Miejskiego w Szczytnie z końca poszczególnych lat.

Tabela 4. Dane urzędów miast i gmin powiatu szczycieńskiego za rok 2004. Liczba mieszkańców łącznie z zameldowaniami tymczasowymi.

2005.01.26