Listopad w naszej tradycji kojarzony jest z miesiącem poświęconym zmarłym.

Wprawdzie za nami Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny, ale na cmentarzach wciąż sporo osób odwiedzających groby swoich bliskich i znajomych. Nowe znicze i świeże kwiaty znajdziemy nie tylko na czynnych cmentarzach komunalnych czy parafialnych, ale i na zamkniętych parędziesiąt lat temu starych nekropoliach, jak chociażby na nieczynnym od 1961 r. niewielkim cmentarzu przy ul. Kętrzyńskiego w Szczytnie (fot. 1) . Jeszcze niedawno podczas kolejnych uroczystości Wszystkich Świętych przy grobach na wspomnianej nekropolii modlił się wraz z parafianami ks. Andrzej Preuss. To znak, że umarli wciąż żyją w naszej pamięci – nawet jeśli nie było dane nam ich bezpośrednio poznać. Niestety, nie brak grobów, na których cmentarna administracja czynnych nekropolii postawiła tabliczki GRÓB DO LIKWIDACJI, związane z nieopłaceniem miejsca pochówku po upływie określonej liczby lat od pogrzebu. Choć decyzja o wspomnianej likwidacji jest odwlekana, część takich zaniedbanych grobów jednak już poznikała.

W naszym powiecie mamy dużo cmentarzyków, dla których historia i czas okazały się bezlitosne. Podczas spacerów po lesie czy zbierania grzybów niejednokrotnie możemy się natknąć na pozostałości cmentarzyków przedwojennych. Bliscy dawnych mieszkańców okolicznych wiosek umarli lub stąd wyjechali, groby zostały niekiedy rozebrane przez nowych mieszkańców lub swoje zrobiła przyroda. W ostatnim „Kurku” pisaliśmy o całkiem sporej nekropolii zlokalizowanej w bezpośrednim sąsiedztwie dzisiejszych kortów tenisowych w Nowym Gizewie. Śladem po cmentarzu są zachowane resztki ogrodzenia. W betonie są jeszcze pozostałości po słupkach (fot. 2) . Gdy wejdziemy w dość gęsty już las, natkniemy się na resztki dawnych mogił, w tym na stojące blisko siebie dwa niewielkie ponumerowane krzyże (fot. 3). Chyba najlepiej zachował się grób prawosławny, z charakterystyczną ukośną belką dolną, symbolizującą niebo i piekło (fot 4.).

Na mogiły osób tego wyznania trafić u nas niełatwo, co wiąże się z przeszłością naszych terenów. Krzyż prawosławny stoi na szczycieńskim cmentarzu wojennym przy ul. Ostrołęckiej, wyróżnia się on także na nowej części cmentarza komunalnego (fot. 5). Tu zobaczymy trzy belki poprzeczne, nawiązujące do najstarszej prawosławnej tradycji.