Realizacja i wdrażanie programu Natura 2000 w naszym kraju stwarza szanse skutecznej ochrony przyrody, jakich dotychczas nie mieliśmy.
Możliwości te przejawiają się poprzez obowiązujące w Unii standardy prawne, konsekwentną kontrolę przestrzegania prawa, zasady ochrony przyrody oraz mechanizmy jej finansowania.
Oprócz aspektów przyrodniczych, wyznaczenie obszaru Natura 2000 to gwarancja bezpłatnej reklamy regionu, rozwoju sektora turystycznego, możliwość ubiegania się o dodatkowe fundusze a co za tym idzie spadek bezrobocia, wzrost dochodów i podniesienie się stopy życiowej mieszkańców. Najważniejszym elementem jest jednak możliwość korzystania na co dzień z dobrze zachowanego środowiska i niezniszczonej przyrody.
Promocja regionu
Obszar Natura 2000 lub zagrożony gatunek występujący na danym terenie może być elementem promującym region, produkty (przede wszystkim spożywcze i rękodzielnicze) i usługi regionalne (np. turystyczne). Im bardziej rozległy i zróżnicowany obszar objęty Naturą 2000, tym lepiej dla jego promocji. Duże znaczenie ma również jego specyficzny, niepowtarzalny charakter. Wszystkie działania w tym zakresie powinny być jednak dostosowane do potrzeb ochrony siedlisk i gatunków, które zadecydowały o włączeniu danego obszaru do sieci Natura 2000.
Swoje słabości i niedociągnięcia w sferze ekologii możemy zamienić w atuty jeśli chodzi o rozwój lokalny.
Rozwój turystyki
przyrodniczej
Status obszaru Natura 2000 jest gwarancją dobrego stanu środowiska przyrodniczego, a więc zachęca do wyboru takiego terenu na miejsce odpoczynku. Do form turystyki, które z powodzeniem mogą się rozwijać na obszarach objętych siecią należą np. ekoturystyka i agroturystyka.
Ekoturystyka – to koncepcja turystyki zrównoważonej, godzącej z jednej strony interesy turystów, z drugiej interesy regionów turystycznych – ich lokalnej społeczności i przyrody. Polega ona na spędzaniu wolnego czasu w celu podglądania przyrody, nauki rozpoznawania jej zasobów. Praktykują ją wrażliwi na niszczenie walorów przyrodniczych turyści wędrujący czy tzw. wczasowicze wypoczywający w wybranych miejscowościach, ludzie zaniepokojeni degradacją przyrody, chcący poznać jej prawa i procesy naturalne, by wspomóc jej ochronę.
Na wzór stylu bycia turystów przyrodników ekoturystyczne wycieczki odbywa się zwykle w małych, kilkuosobowych grupach, po uprzednim przygotowaniu treści wyprawy, lub z wykwalifikowanym przewodnikiem.
Również agroturystyka, ze względu na skalę rozwoju polskiego rolnictwa i jego specyfikę ma szansę szerzej rozwinąć się na terenach wiejskich położonych w granicach obszarów Natura 2000, tym bardziej, że jest to szczególnie propagowana forma turystyki na tych terenach.
Należy równocześnie pamiętać, że obszary Natura 2000 najczęściej chronią bardzo delikatne układy przyrodnicze, które łatwo zniszczyć np. poprzez źle zorganizowaną turystyką masową czy zbyt intensywne zainteresowanie danym terenem. Infrastruktura służąca udostępnianiu turystom walorów regionu musi stanowić ochronę tego, co w nim najcenniejsze.
Dodatkowe premie
dla rolników
Sieć Natura 2000, oprócz typowo przyrodniczych celów, zajmuje się także zadaniami związanymi z rozwojem rolnictwa i polityką strukturalną obszarów wiejskich. Jedną z metod wspierania proekologicznego rolnictwa jest rekompensowanie rolnikom w ramach tzw. programów rolnośrodowiskowych poniesionych kosztów lub utraconych korzyści. Dotyczy to rolników, których: dotykają ograniczenia w prowadzeniu działalności rolnej ze względu na wymogi ochrony środowiska przyrodniczego jeżeli koszty zostały poniesione lub korzyści utracone z powodu stosowania ograniczeń w gospodarce rolnej wynikających z zasad ochrony środowiska obowiązujących we Wspólnocie.
Dodatkową korzyścią dla rolników, których gospodarstwa położone są w obrębie obszarów Natura 2000 jest to, iż płatności dla nich za realizację programów rolnośrodowiskowych powiększane są o 20% w stosunku do płatności podstawowych.
Poza płatnościami za realizację programów rolnośrodowiskowych duża część rolników z obszarów Natura 2000 ma też szansę na dodatkowe środki finansowe, które przyznawane są gospodarstwom położonym w całości lub częściowo w tzw. strefach ONW, czyli w obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania.
Zatem płatności rolnośrodowiskowe sumują się z innymi płatnościami, do których mają prawo wszyscy rolnicy (dopłaty bezpośrednie) i tymi, które otrzymują rolnicy, których gospodarstwa położone są w obszarach ONW. Maksymalnych płatności mogą się spodziewać ci rolnicy, którzy podejmą się realizacji różnego rodzaju przedsięwzięć rolnośrodowiskowych.
Podsumowanie
Natura 2000 stwarza szerokie perspektywy rozwoju naszego regionu. Jest to obszar o niewielkim stopniu zurbanizowania i uprzemysłowienia, ale bogaty i zróżnicowany pod względem walorów przyrodniczych. Podstawowym zadaniem w tej kwestii jest utrzymanie tych zasobów w nienaruszonym stanie. Aby to osiągnąć musimy zaangażować i zachęcić do realizowania postanowień prawa europejskiego wiele osób pośrednio i bezpośrednio użytkujących środowisko: rolników, inwestorów, przedsiębiorców, mieszkańców i turystów. Wiele zależy od ich pozytywnego nastawienia. Dużo do zrobienia w związku z Naturą mają samorządy. Powinny się one zatroszczyć o doinformowanie lokalnej społeczności o warunkach funkcjonowania w granicach sieci ekologicznej i o możliwościach skorzystania z tej ogromnej szansy, jaką daje nam jej wprowadzenie. W następnym artykule spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, jak radzi sobie społeczność i lokalne władze z wdrażaniem sieci Natura 2000.
Anna Boruszewska