Dlaczego Natura 2000 wzbudza tyle niepokoju
i wątpliwości? Czy jest czego się obawiać w
związku z wprowadzeniem naturowych stref
ochronnych? Wiele osób planujących inwestycje
na obszarach stref ochronnych, jak
i prowadzących działalność rolniczą czy
gospodarczą zwyczajnie nie wie, jak ma postępować,
by nie wejść w konfl ikt z prawem
w związku z ochroną przyrody. Spróbujmy
przyjrzeć się temu problemowi bliżej
Dlaczego Natura 2000 wzbudza tyle niepokoju
i wątpliwości? Czy jest czego się obawiać w
związku z wprowadzeniem naturowych stref
ochronnych? Wiele osób planujących inwestycje
na obszarach stref ochronnych, jak
i prowadzących działalność rolniczą czy
gospodarczą zwyczajnie nie wie, jak ma postępować,
by nie wejść w konflikt z prawem
w związku z ochroną przyrody. Spróbujmy
przyjrzeć się temu problemowi bliżej
Zgodnie z dyrektywami unijnymi dla
wyznaczonych naturowych stref ochrony,
państwa członkowskie są zobowiązane
do określenia koniecznych środków
ochrony i jeśli zajdzie taka potrzeba,
sporządzenia planów zagospodarowania
tych obiektów. Taki plan ochrony
według ustawy o ochronie przyrody
musi zostać sporządzony w ciągu 5 lat
od dnia wyznaczenia obszaru i obowiązywać
przez okres 20 lat. W 2005 roku
na zlecenie Ministerstwa Środowiska
opracowany został poradnik metodyczny
dotyczący planowania ochrony obszarów
Natura 2000. Oprócz planów dla
stref ochronnych, sporządza się także
programy ochrony – opracowania analityczno
– planistyczne będące podstawą
sformułowania planów ochrony, uzasadniające
plan i zawierające komentarz,
rozszerzenie i uszczegółowienie oraz
prognozy skutków zapisu planu. Program
stanowi materiał pomocniczy przy
realizacji planu ochrony.
Kompetencje w zarządzaniu
obszarami – Natura 2000
na poszczególnych
szczeblach władz
państwowych
Zgodnie z opracowaniem „NATURA
2000 – poradnik dla samorządów lokalnych”
Minister Środowiska wyznacza
rozporządzeniem obszar naturowy, w
porozumieniu z Ministrami właściwymi
d/s rolnictwa, rozwoju wsi, gospodarki
wodnej oraz ustanawia rozporządzeniem
plan ochrony obszaru. Ponadto nadzoruje
funkcjonowanie obszaru (wydaje
zalecenia i wytyczne, żąda informacji,
kontroluje realizację ustaleń planu).
Jeśli chodzi o sprawującego nadzór
nad obszarem, np. dyrektora parku
krajobrazowego itp., to sporządza on
projekt planu ochrony w ciągu 5 lat, w
uzgodnieniu z organami samorządu i
ocenia skuteczność ochrony.
Natomiast wojewoda koordynuje
funkcjonowanie obszaru, zezwala na
realizację projektów lub przedsięwzięć
mogących negatywnie wpłynąć na
przedmioty ochrony, ew. ustala zakres
kompensacji przyrodniczej. Może także
zawrzeć umowę z właścicielem gruntu
o fi nansowanie potrzebnych działań
ochronnych lub zrekompensowanie
wprowadzonych ograniczeń.
Konkretne zadania ochronne wynikające
z planu ochrony wykonuje np. na
terenach leśnych – miejscowy nadleśniczy.
Gminne zadania w zakresie
ochrony środowiska
Istnienie obszaru Natura 2000 stanowi
ważny warunek przy „organizowaniu”
zagospodarowania przestrzennego, opartego
na zasadach ładu przestrzennego
i zrównoważonego rozwoju.
Istnienie obszaru Natura 2000 w granicach
gminy powinno być obligatoryjnie
uwzględnione w sporządzanym przez
gminę tzw. studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego,
wytyczającym kierunki polityki
przestrzennej gminy i wiążącym dla jej
organów przy sporządzaniu planów miejscowych.
Obecnie nie ma jednak prawnych
mechanizmów, które taką zmianę
mogłyby wymusić. Gminne programy
zagospodarowania przestrzennego
w powiecie szczycieńskim, o ile
gminy takowe posiadają oraz plany
ochrony przyrody nie zawierają
praktycznie żadnej wzmianki
o Naturze 2000.
Jeśli chodzi o realizację inwestycji budowlanych
czy infrastrukturalnych, gminy
rozpatrują kwestie sporne na bieżąco
i indywidualnie, kierując je ewentualnie
do konsultacji na szczeblu wojewódzkim.
Aby plany zagospodarowania przestrzennego
odzwierciedlały realne potrzeby
w zakresie ochrony środowiska,
gminy będą musiały dodatkowo przeprowadzić
szczegółową inwentaryzację
zasobów przyrodniczych na swoim
terenie.
Lasy Państwowe
w Naturze 2000
Konkretne działania w zakresie wdrażania
Natury 2000 podjęły Lasy Państwowe.
Większość siedlisk naturowych
NATURA 2000
www.kurekmazurski.pl „NATURA 2000” nr 9/07
położonych na obszarze nadleśnictw
znajduje się we właściwym stanie ochrony,
zatem głównym zadaniem leśników
jest dokładne zinwentaryzowanie zasobów
pod względem dyrektyw unijnych.
Obecnie Lasy Państwowe zakończyły
pierwszy etap inwentaryzacji – przegląd
danych literaturowych o występowaniu
chronionych gatunków i przeszły do
etapu drugiego. Drugi etap prac inwentaryzacyjnych
polega na przeprowadzaniu
weryfi kacji terenowej uzyskanych
danych. Do końca maja pracownicy
nadleśnictw byli zobligowani do sporządzenia
raportów na temat występowania,
takich gatunków jak: kumak nizinny,
wydra, bóbr, traszka grzebieniasta i.in.
Trwają także prace terenowe związane z
przeglądem i sklasyfi kowaniem siedlisk
przyrodniczych. Wyniki waloryzacji zostaną
podsumowane na początku września
tego roku.
Podsumowanie
Niechęć społeczności lokalnych do
programu Natura 2000 wynika najczęściej
z niedoinformowania i braku
szczegółowych wytycznych jeśli chodzi
o stosowanie prawa dotyczącego ochrony
dyrektywowych gatunków i siedlisk.
Wiele zależy tu od aktywności władz
samorządowych i organizacji ekologicznych.
Jeśli chodzi o strefy ochronne
powiatu szczycieńskiego - tereny „Puszczy
Napiwodzko – Ramuckiej” od października
zeszłego roku trwają prace nad
stworzeniem tzw. programu zarządzania
tym obszarem. Program ten ma stanowić
kompleksowe opracowanie składające
się z dokumentacji planistycznej i zapisu
wnioskowania planistycznego. Ma
on stanowić spójny zbiór zasad wprowadzania
i realizowania ochrony obszaru
Natura 2000, służący skutecznemu
wdrożeniu i realizacji ochrony. Autorka
artykułu uczestniczy wraz z innym
przedstawicielami samorządu lokalnego
i organizacji zajmujących się ochroną
przyrody w warsztatach, których celem
jest właśnie opracowanie takiego programu
zarządzania.
Anna Boruszewska