Oleje przepracowane to kolejny omawiany przez nas rodzaj odpadów niebezpiecznych. Stanowią one coraz większy problem, bo powstają w związku z dynamicznym rozwojem motoryzacji oraz różnego rodzaju urządzeń mechanicznych. W kolejnym odcinku naszego cyklu „Recykling – ratunek dla środowiska” przyjrzymy się gospodarce nimi oraz poznamy sposoby odzysku i unieszkodliwiania.
SKĄD SIĘ BIORĄ OLEJE PRZEPRACOWANE?
Rozwój maszyn i urządzeń technicznych, a także motoryzacji spowodował nasilenie wielu negatywnych zjawisk. Jednym z nich jest zwiększenie ilości olejów smarowych (silnikowych i przekładniowych) wycofanych z użycia na skutek utraty zdolności eksploatacyjnych. Oleje te noszą nazwę olejów przepracowanych lub odpadowych. Ich ilość wiąże się z poziomem technologicznym oraz stanem liczebnym samochodów i maszyn, jak i jakością stosowanych środków smarowych. Oleje odpadowe pochodzące z rynku motoryzacyjnego to przede wszystkim zużyte oleje silnikowe i przekładniowe, a oleje pochodzące z przemysłu to zanieczyszczone oleje hydrauliczne, przekładniowe, maszynowe, turbinowe, sprężarkowe, transformatorowe oraz grzewcze. W mniejszym zakresie oleje odpadowe pochodzą z odzysku: olejów używanych do obróbki metali, olejów procesowych, olejów ochronnych i innych o specjalnych zastosowaniach, a także odolejania w separatorach.
Poza olejami odpadowymi w praktyce gospodarczej występują odpady zanieczyszczone olejami, tj. zaolejone szlamy z separatorów olejowych oraz odstojników, szlamy z obróbki metali zawierające oleje, zużyte filtry olejowe, zaolejone zużyte sorbenty czy opakowania po olejach.
Powstające odpady olejowe można podzielić na:
* oleje odpadowe,
* emulsje wodno-olejowe,
* szlamy zawierające oleje,
* inne odpady olejowe.
DEGRADUJĄCA EKSPLOATACJA
Dlaczego oleje przepracowane są niebezpieczne dla środowiska? Otóż stają się nimi w trakcie eksploatacji. Oleje odpadowe stanowią największe i cenne źródło oleju mineralnego, jednak z czasem, w toku używania, jego jakość ulega zmianie. Odpady te zawierają zanieczyszczenia związane z rodzajem stosowanego oleju oraz procesem eksploatacji. Degradacja oleju wiąże się ze zmianą jego właściwości fizykochemicznych w wyniku oddziaływania wysokiej temperatury oraz tlenu, w obecności oddziałujących metali oraz mechanicznych sił ścinających. W czasie pracy silnika następuje zanieczyszczanie oleju smarującego gazami spalinowymi oraz produktami spalania paliwa silnikowego. Zachodzące zmiany prowadzą do powstawania laków, żywic, wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych oraz do przekształceń chemicznych w dodatkach uszlachetniających. Skład chemiczny olejów przepracowanych jest skomplikowany i niezwykle toksyczny, a reagujące ze sobą pierwiastki tworzą często niebezpieczne dla środowiska i człowieka związki.
GOSPODARKA OLEJAMI PRZEPRACOWANYMI
Sytuacja dotycząca postępowania z odpadami powstającymi w związku z eksploatacją pojazdów mechanicznych oraz urządzeń przemysłowych, w których wykorzystywane są oleje mineralne daleka jest od poprawnej, zwłaszcza w zakresie stosowanych metod ich usuwania i unieszkodliwiania. Pozbywanie się olejów przepracowanych poprzez wylewanie ich wprost do otoczenia, stanowi wielkie zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt. Głównymi drogami wnikania toksycznych związków do organizmu człowieka są drogi oddechowe, przewód pokarmowy oraz skóra. W zależności od czasu oddziaływania i dawki szkodliwej substancji wystąpić mogą dwa rodzaje efektów zdrowotnych: chroniczne (w tym rak) oraz efekty ostre (począwszy od bólu głowy do śmierci włącznie). Względy ekologiczne nakazują więc zbieranie olejów przepracowanych oraz ich kontrolowaną utylizację w sposób jak najmniej szkodliwy dla środowiska naturalnego. Najbardziej racjonalną formą jest ich przemysłowe zagospodarowanie. W praktyce rozróżnia się następujące sposoby wykorzystania olejów przepracowanych:
- poddanie procesom oczyszczania i przywrócenie olejom ich pierwotnych właściwości poprzez filtrację, wirowanie, odparowanie nad próżnią, w celu ich późniejszego zastosowania,
- ponowna obróbka – usunięcie z olejów odpadowych zanieczyszczeń mechanicznych i wody dla uzyskania komponentu paliwowego o jakości zgodnej ze specyfikacją paliwa zastępczego,
- regeneracja głęboka (re-rafinacja) – odpowiednie przetworzenie fizykochemiczne i pozyskanie z olejów surowców petrochemicznych, które mogą być użyte do produkcji nowych olejów smarowych lub np. lekkich olejów opałowych,
- recykling – zastosowanie jako surowca w rafinerii lub współpracującej z nią instalacji w celu produkcji wysokiej klasy paliw lub olejów bazowych,
- użycie wprost jako paliwo.
Najkorzystniejszym sposobem zagospodarowania olejów przepracowanych jest ich re-rafinacja. Proces ten nie stwarza zagrożenia dla środowiska naturalnego oraz pozwala na otrzymanie olejów silnikowych po kosztach niższych niż drogą klasyczną z ropy naftowej.
SYTUACJA W REGIONIE
Według przekazywanych do Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie sprawozdań dotyczących gospodarowania odpadami, w 2010 r. na terenie województwa warmińsko-mazurskiego zebrano 736,04 Mg olejów odpadowych. Oleje zebrane w naszym regionie są przekazywane do dalszego zagospodarowania podmiotom zlokalizowanym poza obszarem województwa. Na Warmii i Mazurach istnieje tylko jedna instalacja do odzysku olejów odpadowych prowadzona przez SIWIK INTERTRADE Sp. z o.o. w Mrągowie. W naszym województwie działa około 30 firm posiadających stosowane zezwolenia na zbierania odpadów olejowych. Żadna z nich nie funkcjonuje w powiecie szczycieńskim (stan na 31 grudnia 2010 r.). Najbliższe znajdują się w Olsztynie. Pełną listę podmiotów prowadzących taką działalność można znaleźć na stronie internetowej Urzędu Marszałkowskiego w dokumencie dotyczącym gospodarki odpadami niebezpiecznymi.
Anna Kowalska
W artykule wykorzystano informacje ze strony recykling.pl
CZY WIESZ, ŻE ...
... Portugalia wdraża rewolucyjny program produkcji biopaliwa z... chwastów. Jego autorzy twierdzą, że na roślinach z rodzaju janowca można wyprodukować w ciągu roku do 300 mln litrów paliwa ekologicznego.
... Norwegia, będąc gigantem w eksporcie ropy naftowej i gazu, okazuje się być także liderem w ilości aut napędzanych prądem, jeździ ich tam aż 4 tysiące (liczba ludności to około 4 mln 800 osób). Popularność tych drogich samochodów powodowana jest troską o środowisko.
ZAGADKA
Jakie torby powinno się zabierać ze sobą idąc na zakupy:
a) plastikowe
b) z materiału?
Dofinansowano ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie
