Świdośliwa
Świdośliwa to krzew dorastający do 3 m wysokości. Uprawiana jest na działkach głównie jako źródło wartościowych owoców, ale także ze względu na dekoracyjne białe kwiaty oraz pięknie przebarwiające się jesienią liście. Owoce świdośliwy dojrzewają na przełomie czerwca i lipca. Są one bardzo podobne do czarnej jagody. Początkowo mają barwę czerwoną, a po dojrzeniu przebarwiają się na kolor czarny lub czarno-fioletowy z woskowym nalotem. Świdośliwa dość często utożsamiana jest z borówką, lecz różni się zasadniczo kształtem liści, pokrojem krzewu oraz smakiem owoców. Okres kwitnienia przypada na początek maja. Wówczas to piękne ulistnienie tego krzewu jest tłem dla licznych groniastych kwiatostanów, zawierających dużą liczbę białych kwiatów. Owoce są soczyste, przyjemne w smaku, słodkie. Mogą one być spożywane jako świeże oraz do przetwórstwa domowego. Warto do nich dodać kwaśnych owoców i wówczas otrzymuje się bardzo smaczny dżem. Zdrowotne działanie świeżych owoców i przetworów świdośliwy wynika z dużej zawartości antycyjanów, będących antyutleniaczami, błonnika, witamin z grupy B i innych substancji mineralnych takich jak kobalt i miedź. Działają przeciwsklerotycznie, obniżają krzepliwość krwi i zapobiegają zakrzepliwości naczyń krwionośnych. W celach leczniczych mogą być wykorzystane oprócz owoców także kwiaty, liście oraz kora. Napar bądź nalewka z kwiatów, owoców działają wzmacniająco na serce i obniżają ciśnienie tętnicze. Uprawa świdośliwy nie jest trudna, a wręcz bardzo łatwa. Roślina ta dobrze rośnie i owocuje zarówno na glebach średnio żyznych, ale także na mniej zasobnych, o odczynie zbliżonym do obojętnego. Nie znosi jednak stanowisk podmokłych. Jest rośliną wymagającą stanowiska dobrze nasłonecznionego, ale dobrze znosi częściowe zacienienie. Ochrona przed chorobami i szkodnikami jest zupełnie zbędna, za wyjątkiem ochrony przed ptakami, gdyż owoce są ich przysmakiem. W ubiegłym roku obserwowałem jak chętnie owoce świdośliwy zjadały gołębie grzywacze.
Świdośliwę uprawiam od 1978 roku, kiedy to za sugestią kolegi Piotrka sprowadziliśmy sadzonki w ramach sprzedaży wysyłkowej. Od tego czasu, z odrostów korzeniowych pozyskane sadzonki przekazałem innym działkowcom, którzy je z powodzeniem uprawiają. Świdośliwa wydaje dość liczne odrosty korzeniowe, dlatego przy jej uprawie należy każdego roku zbędne wyrastające obok głównego krzewu usuwać, aby nie dopuścić do nadmiernego zagęszczenia. Dla działkowców i innych osób, czytelników moich artykułów, zainteresowanych uprawą tego krzewu przygotowałem kilkanaście sadzonek, które chętnie przekażę. Proszę w tej sprawie kontaktować się z „Kurkiem Mazurskim”.
Jagoda kamczacka
Jagoda kamczacka to bardzo oryginalny krzew, którego owoce odznaczają się dużymi walorami smakowymi. Znana jest także jako suchodrzew jadalny. Jest to krzew długowieczny o pokroju zwykle kulistym, dorastający nawet do 1,5 m wysokości. Pędy jednoroczne mają gładką korę, a na pędach starczych kora się łuszczy. Uprawa tych krzewów jest niezawodna, gdyż udaje się praktycznie w każdych warunkach siedliskowych i środowiskowych. Są one bardzo wytrzymałe na mróz. Nawet przy spadkach poniżej -40C nic im nie grozi, a otwarte kwiaty (a kwitnie bardzo wcześnie) nie przemarzają przy -80C. Krzewy te najlepiej sadzić na stanowiskach słonecznych i lekko zacienionych. Do uzyskania dobrych plonów niezbędne są krzewy przynajmniej dwóch odmian wzajemnie się zapylających. Polskie odmiany to przede wszystkim Atut i Duet. Atut tworzy krzew mniej zagęszczony, o pokroju rozłożystym. Owoce są duże, do 2,5 cm długości i do 0,8 cm średnicy. Duet z kolei jest krzewem o pokroju wzniesionym. Owoce dorastają do 2,2 cm długości i 1,3 cm średnicy. Obie odmiany mają owoce, które nie opadają w okresie zbiorów w porównaniu do odmian pochodzących z hodowli na Syberii. Jagodę kamczacką należy sadzić na glebach takich jak sadzi się porzeczkę czy agrest. Krzewy można sadzić przez cały okres wegetacji (jeśli zakupimy w pojemnikach), ale korzystnym terminem jest jednak okres wiosenny. Pielęgnacja krzewów to przede wszystkim odchwaszczanie, połączone ze ściółkowaniem torfem, kompostem, trocinami. Można też nawozić mineralnie tak jak porzeczki. Cięcie wymagane jest dopiero od piątego roku po posadzeniu i polega na usuwaniu pędów najstarszych oraz nadmiernie zagęszczonych, gdyż nadmiernie zagęszczone rodzą owoce tylko na zewnętrznych gałązkach. Owoce jagody kamczackiej korzystnie wpływają na organizm człowieka. Ogólnie wzmacniają go, wspomagają leczenie wielu chorób i odtruwają ze związków metali ciężkich.
Stanisław Stefanowicz
Nalewka
z owoców świdośliwy
Skład: 1 kg świeżych owoców świdośliwy, 0,5 l spirytusu, 0,5 l wódki, 0,5-0,75 kg cukru, sok z 1 cytryny.
Owoce świdośliwy po umyciu i odcedzeniu zalać spirytusem i pozostawić do macerowania na 1 tydzień. Po tym okresie zlać spirytus a owoce zasypać cukrem i odstawić na kolejne 2 tygodnie, od czasu do czasu poruszając naczyniem, aby lepiej rozpuścił się cukier. Następnie zlać powstały sok, a owoce wypłukać wódką, przecedzić i połączyć z wcześniej zlanym spirytusem. Do powstałej nalewki dodać sok wyciśnięty z jednej cytryny. Powstałą nalewkę warto odstawić na kilkanaście dni do sklarowania. Smak nalewki bardzo oryginalny i dotychczas przez moich znajomych nierozpoznawalny. W podobnych proporcjach można sporządzić nalewkę z owoców jagody kamczackiej. Zarówno do jednej i drugiej nie zaszkodzi dodać po łyżeczce cukru waniliowego.