Charakterystyka rośliny
Rokitnik to roślina drzewiasta z rodziny oliwkowatych obejmująca 2-3 zbliżone gatunki występujące w Europie i Azji. Są to krzewy rzadko drzewa rosnące do 6 m wysokości. Rośnie na całym obszarze naszego kraju. Wyjątkowo obficie na nadmorskich wydmach, tworząc tam gęste zarośla. Powszechnie też występuje w miejskich parkach oraz na klombach, rzadziej na naszych działkach. Jego gałązki pokryte są licznymi cierniami a liście równowąskie podobne do kształtu liści wierzb, z wierzchu ciemnozielone, spodem srebrzystobiałe, gęsto okryte włoskami. Wymagania glebowe tej rośliny nie są duże, bowiem dobrze rośnie także na glebach słabszych. Dobrym podłożem jest gleba przepuszczalna o odczynie obojętnym lub zasadowym. W naturalnych warunkach rośnie przede wszystkim na terenach o wysokim poziomie wód gruntowych a więc na wybrzeżach morskich i w pobliżu rzek oraz innych zbiorników wodnych. Jest to roślina wyjątkowo odporna na mróz. Jej odmiany rosnące na Syberii znoszą spadki temperatury nawet do -500C. Rozróżnia się krzewy męskie i żeńskie. Dlatego, aby doszło do zawiązania owoców potrzebna jest obecność roślin obydwu płci. Różnice w płci możemy poznać po wyglądzie pąków kwiatowych: męskie pąki skupione są w małe szyszki, a żeńskie to pojedyncze pąki. Rokitnik zakwita w kwietniu, a jego małe, zielonkawożółte kwiaty są wiatropylne.
Owoce rokitnika
Owoce rokitnika to pomarańczowe jagody wielkości owoców czarnej jagody, aronii. Są soczyste, aromatyczne, mają charakterystyczny kwaśno-cierpki smak. W Polsce dojrzewają od połowy sierpnia do października i wtedy powinno się je zbierać. Te niewielkie owoce zawierają zdumiewającą ilość pożytecznych dla zdrowia składników. Zawierają flawonoidy, kwasy organiczne i aż 18 wolnych aminokwasów. Rozpoznano w nich 24 pierwiastki chemiczne takie jak: azot, fosfor, żelazo, magnez, bor, wapń, krzem i inne. Ponadto owoce te to skarbnica witamin z grupy A, B, C, E, F, i P. Z miąższu i nasion można uzyskać bardzo cenny olej bogaty w kwas palmitynowy. Ważną też cechą tych owoców jest to, że podczas przechowywania bądź przetwarzania nie ubywa w nich prawie wcale witaminy C.
Właściwości
medyczne rokitnika
Właściwości medyczne owoców a również liści i kory znane są od starożytności i wykorzystywane do dzisiaj. Między innymi w medycynie tybetańskiej do dziś napar z owoców, wywar z nasion bądź z liści i gałęzi uważany jest za jeden z najbardziej uniwersalnych leków, a suszone owoce podczas I wojny światowej zastępowały tabletki z witaminą C. Bardzo pożyteczną rolę dla zdrowia odgrywa olej rokitnikowy. Znane są jego właściwości wzmacniające system odpornościowy, działanie przeciwmiażdżycowe, stymulujące procesy regeneracji u rekonwalescentów, także podczas radioterapii nowotworowej. Wykorzystywany jest także przy dolegliwościach skórnych, takich jak wrzody, odleżyny, oparzenia, odmrożenia. Napary z liści wykorzystuje się zewnętrznie do przemywania i okładów w schorzeniach skóry oraz wewnętrznie w stanach zapalnych przewodu pokarmowego, chorobach wrzodowych żołądka i dwunastnicy. Owoce rokitnika posiadają właściwości uodparniające i wzmacniające organizm przed wszelkimi przeziębieniami i infekcjami. W okresach słoty i chłodów profilaktycznie pita ciepła herbata wzbogacona o sok lub dżem z tego pożytecznego owocu może okazać się zbawienna dla naszego zdrowia. Sok, dżem w takiej herbatce w pełni zastępuje cytrynę, a jest ona nie tylko zdrowa, ale i bardzo smaczna. Z owoców rokitnika można samemu przygotować odpowiednie przetwory w postaci dżemu, soku, oleju, nalewki bądź po prostu spożywać w postaci suszonej. Mam nadzieje, że przedstawione dobroczynne działanie tej rośliny wzbudzi zainteresowanie zarówno działkowców jak i właścicieli przydomowych ogródków do zdobycia i posiadania tego krzewu. Jeśli już zdecydujecie się państwo posiadać go we własnym ogrodzie to proszę pamiętać, by posadzić przynajmniej dwa o odmiennej płci. Ponadto roślina ta posiada płytki system korzeniowy i warto ją prowadzić przy paliku, gdyż często pod ciężarem owoców, wiatru przechyla się (można to zaobserwować na rokitnikach rosnących w naszym mieście). Rokitnik rośnie bardzo powoli, źle znosi przesadzanie i silne cięcie. Jest też rośliną „wędrującą”, czyli wypuszczającą bardzo dużo odrostów korzeniowych, które koniecznie trzeba usuwać.
Stanisław Stefanowicz
POLECAM
Sok z rokitnika
Skład: 2 kg owoców rokitnika,0,5 – 1 kg cukru.
Owoce rokitnika przebrać, umyć, osuszyć, przepuścić przez sokowirówkę. Do powstałego soku dodać cukier (ilość cukru dobrać wg własnego smaku) i wymieszać aż się rozpuści. Sok przelać do słoików, zamknąć je i pasteryzować około 15 minut w temperaturze 800C. W słoikach po pewnym czasie rozdzieli się płyn i galaretka, dlatego lepiej przechowywać go w takich pojemnikach niż butelkach.
Nalewka rokitnikowa
Skład: 1 kg owoców rokitnika, 0,5 l spirytusu, 0,5 l wódki, 0,5 kg cukru.
Owoce przebrać, umyć, osuszyć i przełożyć do szklanego naczynia. Następnie zalać wódką i spirytusem, zasypać cukrem. Odstawić na około 1 miesiąc, aby cukier „wyciągnął” sok z owoców. Od czasu do czasu naczyniem wstrząsnąć. Po miesiącu nalewkę przefiltrować i przelać do butelek.