W 1945 roku masakry ludności cywilnej wzdłuż Tatarskiego Szlaku były dziełem czerwonoarmistów. Stali za nimi prawdopodobnie żołnierze 3 korpusu kawalerii gwardii generała Nikołaja Oślikowskiego. Ci sami, którzy zdobyli Olsztyn.
Wysadzona przeprawa
Wieczorem 20 stycznia 1945 roku siły główne 3. korpusu kawalerii gwardii generała Nikołaja Oślikowskiego, poza oddziałami, które zajęły już Małgę i Zimną Wodę, pozostawały na dotychczasowych pozycjach w okolicach Rogu i Muszak, oczekując nadejścia piechoty, co nastąpiło tego dnia tuż przed godziną 24.00 21 stycznia 1945 roku o godzinie 7.00 czasu moskiewskiego cały 3. korpus kawalerii gwardii mógł rozpocząć zamierzone natarcie w kierunku Olsztyna. Wskutek faktu, że przeprawa mostowa na Omulwi w Małdze była wysadzona, prawoskrzydłowa 6. dywizja kawalerii skierowała się wzdłuż Omulwi na północ, drogą Małga – Dębowiec – Dębowiec Mały. W Dębowcu Małym przekroczyła Omulew i skręciła w kierunku Nowego Borowego. W ten sposób 6. dywizja kawalerii gwardii zmierzała do zajęcia Jedwabna od zachodu, a nie jak pierwotnie planowano od południa.
Ominięcie Jedwabna
i Tylkowa
Do godziny 11.00 czasu moskiewskiego 21 stycznia przednie oddziały 25. pułku kawalerii gwardii z 6. dywizji kawalerii dotarły do Jedwabna. Napotkały tu jednak na opór Niemców, których siłę Rosjanie ocenili na około kompanię piechoty, wspieraną przez dwa czołgi i działa samobieżne. 25. pułk kawalerii gwardii zrezygnował ze zdobywania Jedwabna. Pilniejszym zadaniem dla niego było szybkie kierowanie się w kierunku Olsztyna w celu wykonania otrzymanych rozkazów. Walki o Jedwabno opóźniłyby realizację tych zamierzeń. Nie podejmując walki, pułk skierował się poprzez Dłużek i zachodni brzeg jeziora Dłużek dalej na północ, w stronę Tatarskiego Szlaku. Od strony Jedwabna pozostawił tylko osłonę, która miała zaczekać do chwili przybycia dalszych oddziałów. O godzinie 14.30 tego dnia 25. pułk osiągnął już Tylkowo, którego broniły oddziały niemieckie w sile około batalionu piechoty, wspartego przez 4 czołgi. Również nie podejmując walki, Rosjanie obeszli Tylkowo, kierując się dalej na Olsztyn. Z tej marszruty i zbieżności czasowej jasno wynika, iż masakry mieszkańców Małszewa na „drodze śmierci” w pobliżu Tatarskiego Szlaku 21 stycznia 1945 roku musiały dokonać właśnie oddziały 25. pułku kawalerii gwardii, które tego dnia dotarły wskazaną trasą do Tylkowa.