WOŁYŃSKIE ATENY

W 1805 r. Tadeusz Czacki przy udziale Hugona Kołłątaja założył w Krzemieńcu Gimnazjum Wołyńskie, podniesione w 1819 r. do rangi liceum.

Liceum Krzemienieckie było placówką mogącą nadawać tytuły naukowe, posiadało własną drukarnię oraz bogatą bibliotekę, opartą na księgozbiorze Stanisława Augusta Poniatowskiego. Uczniem liceum był między innymi Juliusz Słowacki. Ranga Krzemieńca była tak duża, że porównywano go do innych, głównych, polskich ośrodków intelektualnych, takich jak Wilno, Warszawa czy Kraków. Liceum nazywano „Atenami Wołyńskimi”.

Po upadku powstania listopadowego Liceum Krzemienieckie zostało zamknięte. Zbiory biblioteczne (jedne z największych w Polsce) przeniesiono do Kijowa, gdzie dały początek Narodowej Bibliotece Ukraińskiej w Kijowie. Kadra liceum stała się zaczątkiem Uniwersytetu Kijowskiego.

ODRODZENIE I UPADEK

Liceum wznowiło działalność w 1922 r. na mocy dekretu Marszałka Józefa Piłsudskiego. Było wówczas dużym kompleksem szkół od gimnazjum po liceum i szkoły zawodowe czy uniwersytety ludowe. Działało do 1939 r. 28 lipca 1941 r. Krzemieniec zajęły wojska niemieckie. Niemcy, na podstawie opracowanych przez nacjonalistów ukraińskich list, aresztowali wielu nauczycieli liceum. Sonderkommando i milicja ukraińska biła i torturowała aresztowanych, a następnie w dniach 28–30 lipca 1941 r. 30 nauczycieli zostało przez Niemców rozstrzelanych pod Górą Krzyżową.

Obecnie tradycje Liceum Krzemienieckiego kontynuuje warszawskie XXVII Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Czackiego.