Powieść „Krzyżacy” Henryka Sienkiewicza była w latach 1897–1900 drukowana w odcinkach. W całości ukazała się w 1900 roku. Szczycieński zamek odegrał niej istotną rolę. W nim przetrzymywana była Danusia, córka Juranda ze Spychowa i w nim upokorzony Jurand stoczył walkę z Krzyżakami i został oślepiony. Według Sienkiewicza zamek w Szczytnie był zamkiem komturskim. W rzeczywistości funkcjonował tu tylko prokurator.
ZAKAZANA POWIEŚĆ
W 1929 roku z inicjatywy konsulatu polskiego w Olsztynie podjęto decyzję o wydaniu „Krzyżaków” czcionką gotycką z przeznaczeniem dla ludności mazurskiej. Powieść opuściła drukarnię Pieniężnego w Olsztynie pod koniec 1930 roku. Książka ukazała się nakładem wydawnictwa „Mazura“. Została wydana jako dodatek powieściowy do „Mazura” oraz oddzielna broszura. Kolportaż „Krzyżaków” był na Mazurach utrudniony. W listopadzie 1931 roku w „Ortelsburger Zeitung” pojawiło się wezwanie do nieprzyjmowania powieści, która była rozdawana za darmo. Odbiorców książki straszono różnym przykrościami. Ostatecznie 18 czerwca 1935 roku „Krzyżacy” zostali w Niemczech zakazani. W sierpnia 1937 roku w Szczytnie skonfiskowano 41 egzemplarzy tej powieści.
W 1909 roku przy okazji wyjazdu na wypoczynek do Sopotu Henryk Sienkiewicz, wraz z mecenasem Antonim Osuchowskim, odwiedził w Szczytnie Kazimierza Jaroszyka, redaktora „Mazura”.