Od dziś w dwunastu kolejnych wydaniach „Kurka Mazurskiego” zamieszczać będziemy artykuły poświęcone problematyce związanej z ochroną środowiska i promujące postawy proekologiczne. Cykl obejmie dwie dziedziny ochrony przyrody. Pierwsza dotyczyć będzie ochrony i gospodarki wodą. Nasi czytelnicy dowiedzą się m.in. jaki wpływ na środowisko mają zanieczyszczenia, skąd się one biorą i jak sobie można z nimi radzić. Przybliżymy uregulowania prawne mające na celu ochronę wód oraz związane z tym programy, wdrażane na terenie powiatu szczycieńskiego. Napiszemy też o zamierzeniach i działaniach służących oczyszczeniu wód jezior Domowego Małego i Domowego Dużego.
Drugą część cyklu poświęcimy gospodarce odpadami. Omówimy w niej zagadnienia związane m.in. z ich oddziaływaniem na środowisko oraz przedstawimy sposoby unieszkodliwiania i ponownego wykorzystywania. Zapoznamy też czytelników z działaniami samorządów powiatu szczycieńskiego, wdrażającymi polskie i unijne nakazy z zakresu gospodarki odpadami. Przypomnimy również zasady wprowadzonej kilka lat temu na terenie Szczytna selektywnej zbiórki odpadów komunalnych oraz wskażemy plusy i mankamenty funkcjonującego systemu. Na koniec poruszymy tematykę odpadów niebezpiecznych, przybliżając metody ich utylizacji.
Mamy nadzieję, że nasz cykl przyczyni się do wzrostu świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu szczycieńskiego i zachęci ich do jeszcze większego niż dotychczas zaangażowania w sprawy związane z ochroną środowiska.
ZNACZENIE
Woda. Jeden z czterech żywiołów. Odwieczne natchnienie kompozytorów i malarzy. Bez niej nie ma życia na Ziemi. Gdziekolwiek się obrócimy, wszędzie jest, nawet, jeśli jej nie widać: w ziemi, po której stąpamy, w powietrzu, w organizmach - spaja wszystkie życiodajne procesy.
Jest niezastąpiona w życiu i gospodarce człowieka, stanowi przedmiot konsumpcji, warunek higieny i rekreacji. To podstawowy czynnik rozwoju gospodarki, rolnictwa i przemysłu.
Nie sposób też przecenić funkcji ekologicznych wody, jest ona bowiem niezbędnym warunkiem procesów fizjologicznych oraz medium transportującym substancje pokarmowe dla roślin i zwierząt, a co za tym idzie, również dla ludzi.
W wodzie powstały pierwsze formy przyrody ożywionej. Obecności H20 uczeni poszukują na innych planetach. Pierwsze oznaki jej występowania na Marsie dają ludziom szansę na kolonizację tej planety w przyszłości, a może będzie to jedyna alternatywa dla przetrwania człowieka oraz innych organizmów żywych? Można zadać pytanie: po co organizmom żywym woda?
Jako składnik żywych organizmów, posiada ona cechy szczególne, niespotykane u innych cieczy. To uniwersalny rozpuszczalnik – jest w stanie rozpuścić więcej substancji niż jakakolwiek inna ciecz. Dzięki rozpuszczeniu w wodzie, substancje odżywcze z łatwością mogą przenikać do wszystkich części organizmu żywego. Chroni go również przed przegrzaniem.
WŁAŚCIWOŚCI
Woda jest w ciągłym ruchu. Jak to możliwe? Pod wpływem ciepła woda paruje, przechodzi w stan gazowy, który unosi się do góry. Temperatura powietrza maleje wraz z wysokością. Para wodna ochładza się i ulega skropleniu. Tak powstają chmury, które następnie, łącząc się ze sobą, stają się cięższe i spadają na powierzchnię Ziemi w postaci deszczu. Deszcz padający na ziemię spływa po jej powierzchni lub wsiąka w podłoże, tworząc wodę gruntową. Z ziemi wypływają źródła, a z nich powstają strumienie i rzeki. Woda więc płynie z powrotem do jezior i mórz.
Woda jest naturalnym środowiskiem życia wielu organizmów i posiada szczególne właściwości.
Prawie wszystkie ciecze, krzepnąc, zmniejszają swoją objętość, więc powstające z nich ciała stałe mają większą gęstość i wtedy toną. Woda zachowuje się inaczej. Przy temperaturze +40C posiada największą gęstość. Przy temperaturze 00C ze stanu ciekłego przechodzi w stan stały – lód. Specyficznemu procesowi krystalizacji zawdzięczamy, że ta zmiana skupienia powoduje zwiększenie się objętości przy zmniejszeniu gęstości. Lód, zamiast tonąć – pływa. Jeziora w okresie zimowym nie zamarzają do dna, natomiast latem, przy dnie zbiorników wodnych utrzymuje się stała temperatura +40C .
Zasoby wody na kuli ziemskiej są bardzo duże, stanowią bowiem dwie trzecie powierzchni Ziemi, lecz jedynie niewielka ich część może służyć bezpośrednio człowiekowi. Woda morska jest dla nas i innych organizmów lądowych zabójcza.
Istnieją wprawdzie technologie odsalania wody morskiej, lecz są one kosztowne. Nierównomierna jest także dostępność do wody słodkiej. W niektórych krajach jej brakuje.
OGRANICZONE ZASOBY
Zmniejszenie zasobów wody słodkiej i pogarszająca się jej jakość, stanowią dziś jeden z najważniejszych światowych problemów.
Polska zajmuje wśród krajów Europy 26. miejsce pod względem zasobów wody. Wody powierzchniowe zajmują 2,6% powierzchni naszego kraju. Dużą rolę w kształtowaniu zasobów wodnych odgrywają bagna i torfowiska, np. Bagna Biebrzańskie i dlatego należy je chronić. Korzystamy jedynie z wód pochodzących z opadów atmosferycznych.
Śródlądowe wody powierzchniowe podlegają ocenie w pięciostopniowej skali jakości, w której wyróżnia się:
Klasę I – wody bardzo dobrej jakości,
Klasę II – wody dobrej jakości,
Klasę III – wody zadowalającej jakości,
Klasę IV – wody niezadowalającej jakości,
Klasę V – wody złej jakości.
Szczytno, mimo że wodę pitną czerpie z ujęcia wód podziemnych, to jej istnienie pod ziemią zawdzięcza wyłącznie opadom atmosferycznym.
Mieszkańcy naszego miasta zużywają rocznie około 1,5 mln m3, co w przeliczeniu na jedną osobę daje około 112 l na dobę.
Średni opad w ciągu roku wynosi 636 mm. Oznacza to, że w tym czasie spada na powierzchnię miasta (996 ha) 6 mln m3 wód opadowych. Jest to czterokrotnie więcej niż zużywamy jej w ciągu roku. Tylko część tej wody dociera do poziomu wodonośnego, reszta paruje, spływa do jezior lub odpływa bezpośrednio do rzeki Sawicy.
ZAGROŻENIA
Jeżeli zdajemy sobie sprawę, w jaki sposób woda krąży w przyrodzie, to powinniśmy zrozumieć, jak bardzo mogą być zatrute i zanieczyszczone zbiorniki wodne. Deszcze, zbierając pyły i gazy, bezpośrednio zanieczyszczają jeziora, rzeki czy morza. Woda, przepływając przez podłoże, wypłukuje wszystko, co tam zostawiliśmy niebezpiecznego dla życia organizmów żywych. Brak lub niedostatek oczyszczania ścieków stanowi poważne zagrożenie dla zasobów wodnych, a w konsekwencji dla świata roślin, zwierząt i ludzi. Zanieczyszczenie wody sprawia, że często miejscowości zlokalizowane na terenach cennych przyrodniczo, tracą szansę rozwoju ukierunkowanego np. na ekoturystykę. Dotyczy to także naszego miasta, dlatego powinniśmy wodę cenić, oszczędzać ją i chronić przed wszelkimi zanieczyszczeniami.
Ryszard Jerosz