PLEBISCYT

Po przegranej przez Niemcy wojnie na Mazurach odbył się 11 lipca 1920 r. plebiscyt, w którym miano się wypowiedzieć na temat przynależności państwowej tego regionu.

W Olszynach wszyscy mieszkańcy biorący udział w głosowaniu oddali swoje głosy (670) za Prusami Wschodnimi. Nawet jeśli ktoś miał ochotę oddać swój głos na Polskę, to nie było to takie proste. W zamkniętej społeczności, jaką jest wieś, trzeba było naprawdę dużej odwagi i zdecydowania, by sprzeciwić się woli większości mieszkańców w tak zasadniczej sprawie. Każdy, kto oddałby swój głos za Polską byłby za to niewątpliwie odpowiednio rozliczony. Mazurzy pomimo tego, że posługiwali się jeszcze językiem polskim czuli się Niemcami. Tylko niewielka grupa myślała o zachowaniu swoich zwyczajów i języka, i jednocześnie była zdecydowana szukać wsparcia w Polsce. Olszyny były jedną z wielu wsi, w których nikt nie oddał głosu za Polską. Zwycięska niedziela przerodziła się w bardzo uroczysty i świąteczny dzień.

By upamiętnić odniesione podczas plebiscytu zwycięstwo mieszkańcy ustawili przed starą szkołą głaz, na którym wyryto napis:

Volksabstimmumg

Am

In Juli 1920

Für Deutschland 670

Für Polen -

Wir

Bleiben deutsch!

ZMIANA NAZWY

W 1911 r. w Olszynach „Mazura” związanego z polskim ruchem prenumerowali: Johann Jondral, Michael Jondral, Johann Kroll, Gotlib Makrutzki, Wilhelm Olszewski.

Jakakolwiek działalność w obronie języka polskiego była przez władzę zwalczana. Wszyscy podejrzani o taką działalność byli nieustannie szpiegowani. I tak szpieg obserwujący Bank Ludowy w Szczytnie donosił do Bund Deutscher Osten, że 30 grudnia 1936 r. przed siedzibą banku zatrzymał się wóz z tabliczką „Makowka-Olschienen”. Osoba, która nim przyjechała zabrała trzy „Kalendarze dla Mazurów”, trzy egzemplarze czasopisma pt. „Mały Polak”.

Po dojściu do władzy NSDAP na Mazurach zaczęto zmieniać polskobrzmiące nazwy. Nie pasowały one do twierdzenia, że są to odwieczne tereny niemieckie. Dnia 16 lipca 1938 r. nazwę Olschienen zamieniono na Ebendorf. Mieszkańcy, gdy docierały do nich pogłoski o zamiarach zmiany nazwy początkowo reagowali oburzeniem. Wszelkie sprzeciwy spacyfikowano tłumacząc, że trzeba skończyć w

końcu z polską propagandą głoszącą tezę o polskości tych ziem. Poza tym skoro wieś opowiedziała się podczas plebiscytu za Niemcami, to powinna mieć również niemiecką nazwę.

GROMADKARSTWO

Oprócz uczęszczania na nabożeństwo do kościoła w Jerutkach, w okresie międzywojennym rozwijała się w Olszynach pobożność ludowa.