Nadciśnienie tętnicze zgodnie z definicją to trwałe podwyższenie ciśnienia tętniczego spowodowane różnorodnymi czynnikami genetycznymi i środowiskowymi. Oznacza to, że chwilowy skok ciśnienia do 180/90 mmHG występujący na przykład po zdenerwowaniu nie oznacza jeszcze, że chorujemy na nadciśnienie. Ale jeśli przez większą część dnia mamy ciśnienie 145/95 mmHG oznacza to, że jesteśmy chorzy i powinniśmy być leczeni.

W przypadku nadciśnienia pierwotnego nie da się wskazać jednej konkretnej przyczyny, jednak naukowcy dosyć dokładnie poznali mechanizmy fizjologiczne, które decydują o wysokości ciśnienia tętniczego krwi. Badania naukowe wykazały, że wartość ciśnienia tętniczego zależy od trzech czynników: siły skurczu mięśnia sercowego (fachowo podręczniki medyczne używają określenia – pojemność minutowa serca), elastyczności dużych naczyń krwionośnych, oraz oporu naczyniowego. O oporze naczyniowym decyduje natomiast napięcie małych naczyń krwionośnych oraz tak zwana lepkość krwi. Te trzy czynniki łatwo jest zapamiętać, jeśli uświadomimy sobie, że nasz układ krążenia też składa się z trzech elementów. Serce, naczynia krwionośne, oraz krążąca krew to główne elementy układu krążenia. Stan tych trzech składowych decyduje o wysokości ciśnienia.