Pierwsza szkoła w Rozogach powstała prawdopodobnie wraz z założeniem parafii i powołaniem pierwszego pastora około 1670 r.
Granica prusko-mazowiecka w okolicach Rozóg była początkowo bez przeszkód przekraczana w obie strony. W wyniku migracji na obszar Mazur napływała ludność z Mazowsza, a na Kurpiach nierzadko osiedlali się osadnicy z Mazur, w tym prawdopodobnie również pochodzenia pruskiego. Po obu stronach granicy wytworzyła się podobna kultura, między innymi gwara i budownictwo.
W latach trzydziestych XVI w. za panowania księcia Albrechta, na prawym brzegu rzeki Rozogi, w pobliżu granicy z Mazowszem wzniesiono strażnicę myśliwską Rossocken, która istniała do połowy XVIII w. W XVI w. od strażnicy po Szczytno (Młyńsko) rozciągała się pierwotna puszcza, na obszarze której dopiero w kolejnych stuleciach zaczęto zakładać nowe osady.
Pierwsze plany budowy kolei biegnącej z Warszawy przez Wielbark i Szczytno do Królewca istniały już w połowie XIX w. Budową miała się zająć prywatna spółka.
Egzekucja robotnika
Po 1933 r. nastąpił na Mazurach intensywny rozwój gospodarczy. Wiązało się to z dojściem do władzy NSDAP. Poprzez przeprowadzone wówczas w okolicy Rudki melioracje zwiększył się areał ziemi użytkowanej rolniczo. Nastąpił też rozwój budownictwa.
Przywilej lokacyjny dla Waplewa wydał w 1388 r. wielki mistrz Konrad Zöllner von Rotenstein. Nadał w nim Bartuschowi (Bartoszowi) 10 łanów. W zamian za to Bartusch był zobowiązany do wystawienia jednego zbrojnego z koniem za każdym razem, gdy zostanie do tego wezwany przez wielkiego mistrza i „jego braci”.
W roku 1911 r. powstała w Rudce szkoła. Do tego czasu dzieci z tej wsi uczęszczały do szkół w Szczytnie (zachodnia strona wsi) i Czarkowym Grądzie.
O historii Lipowca pisze Witold Olbryś
W pobliżu Kowalika znajduje się jeden z najciekawszych cmentarzy w powiecie szczycieńskim. Próżno go jednak szukać na mapach. Jest to cmentarz rodowy przy nieistniejącym dworze Waldburg.
Na funkcjonowanie Rudki od samego początku duży wpływ miała rzeka Wałpusza. Już w młodszej epoce kamienia stanowiła ona, wraz z jeziorem Wałpusz, centrum osadnicze. Właśnie na terenie obecnej Rudki w zakolu rzeki Wałpuszy w młodszej epoce kamienia znajdowało się osiedle, umiejscowione na skarpie w pobliżu byłej piaskowni. O obecności ludzkiej w okolicach Rudki w epoce brązu świadczy odnalezienie na terenie wsi siekierki z brązu z szerokim i półkolistym ostrzem.
Po I wojnie światowej, pomiędzy mostem na Sawicy a pocztą, założono park, w którym postawiono pomnik, upamiętniający mieszkańców Wielbarka poległych w trakcie I wojny światowej. Uroczyste odsłonięcie odbyło się w niedzielę 25 września 1927 r.
22 sierpnia 1914 r. od wschodu przez Rozogi, granicę przekroczył VI Korpus generała Błagowieszczańskiego.
Żydzi
Społeczność żydowska w Dźwierzutach nie była zbyt liczna. Na przestrzeni niecałych 100 lat żyło tu zaledwie kilka żydowskich rodzin. Wiadomo, że Goldman, kupiec z Dźwierzut, pośredniczył w dostawach broni dla powstańców styczniowych.
Ze względu na przypadającą 11 lipca rocznicę plebiscytu na Mazurach, zmieniłem kolejność tekstów, dotyczących historii Dźwierzut.
W 1807 r. w trakcie wojny z Napoleonem w Dźwierzutach stacjonowali pruscy huzarzy i oddziały artylerii konnej.
Początkowo Dźwierzuty nosiły wywodzącą się z języka pruskiego nazwę Auszlevo.
Bez wątpienia najbardziej znaną żydowską rodziną w Szczytnie byli Cohnowie. Po 1812 r. do Szczytna przybył z Mrągowa Moses Meyer Cohn, który zapoczątkował historię tego rodu w powiecie szczycieńskim.
Główne skrzyżowanie w Szczytnie to jedno z najbardziej interesujących pod względem historycznym miejsc w naszym mieście. Jest ono wyjątkowo mocno zmienione poprzez zniszczenia z okresu I i II wojny światowej. Przed wojną znajdowały się tu najlepsze lokale (sklepy, hotele, bank).
Na szczycieńskim cmentarzu żydowskim zachowały się macewy należące do zmarłych kobiet z rodziny Hirschbergów: Golde Hirschberg, (1843 – 1866) i Racheli Hirschberg z domu Aronson (1816 – 1868). Prawdopodobnie Rachela była żoną Arona Hirschberga oraz matką Juliusa i Golde.
Historia nazwy Grzegrzółki jest bardzo ciekawa. Najwcześniej obowiązywała pruska nazwa „Camalven”. Jednak od samego początku istnienia wsi funkcjonowała również nazwa niemiecka -
Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Korzystając z niej wyrażasz zgodę na ich używanie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.